Belaagde toeristen

Beste Beatrijs,

Vanaf hun veertigste winnen vrouwen aan onzichtbaarheid, las ik in uw rubriek (HP/De Tijd, 21-02-2000). Dat geldt misschien voor Nederland, maar niet overal. Om even te ontsnappen aan een troosteloze, regenachtige winter besloot ik, overrijpe 50-plus vrouw, de zon in Gambia op te zoeken, ervan overtuigd dat ik daar net zo onzichtbaar zou zijn als hier. De zon was er. Mijn onzichtbaarheid helaas niet. Overal waar ik me heen begaf, met uitzondering van de hoteltuin, kwamen mannen, vrouwen, kinderen en invaliden op mij af. ‘Where do you come from? What’s your name? You got nice necklace! Ghaad et ghoed met oe? I have nice bananas, only twenty dalasi for five! I’m a schoolmaster, you have some money for my school?’ Ik heb van alles geprobeerd. Negeren, kwaad worden, glimlachen, vreemde kreten slaken en boe roepen. Niets hielp. Hoe kan ik me bij een volgend bezoek aan dit soort landen onzichtbaar maken?

Belaagd

Beste Belaagd,

Toen de eerste zwarten in het Nederland van de jaren vijftig verschenen, moesten zij zich veel (niet eens kwaad bedoelde) nieuwsgierigheid laten welgevallen. Omstanders wilden huid en haren aanraken om te kijken of het afgaf en hoe het voelde. Zwart in een zee van wit valt op. Andersom is dat natuurlijk ook zo. Maar bij uw verblijf in Gambia speelt er nog iets extra’s behalve onbevangen nieuwsgierigheid: geld en geschiedenis.

Al die toeristen in Afrika en Azië zijn onmetelijk rijk, vergeleken met de inwoners ter plekke die met kunst en vliegwerk hun kostje bij elkaar moeten scharrelen. Ook zijn ze meestal blank en blank wordt geassocieerd met kolonialisme, zo niet door de derde-wereldbewoners dan toch door de toeristen zelf. Elke toerist in wat voor exotisch land dan ook wordt af en toe geplaagd door de gedachte dat het niet eerlijk is dat hij zo veel geld heeft en zij hier zo weinig. Veel kan weggerationaliseerd worden met redeneringen als ‘maar ze zijn hier wel veel vrolijker’ of ‘ als ze de handen uit de mouwen steken, kunnen ze net zo rijk worden worden als wij’ of ‘ik heb part noch deel aan het kolonialisme gehad’, maar schuld of schaamte blijven knagen.

De Gambianen, de Srilankezen of de Senegali weten dat. Ze zien het geld en ze weten van het bestaan van de blanke schuld, ook al voelen ze zich zelf helemaal geen slachtoffer. Ze zouden wel gek zijn als ze niet probeerden een slaatje te slaan uit die wandelende, schuldige rijkdom. U bent zichtbaarder dan thuis, want u hebt meer te bieden dan thuis. U bent als 50-plusser in Gambia zelfs zichtbaarder dan een mannelijke toerist van 35 met het postuur van een kleerkast. Van oudere vrouwen verwacht men mededogen – een vervaarlijk uitziende jongeman kan wel eens een klap uitdelen.

Dit alles is zoals het is. U kunt het vervelend vinden dat de plaatselijke bevolking probeert u geld uit de zak te kloppen, maar dat zijn zo de nadelen van rijkdom. Als u arm was in Gambia, zou u de kans op een extra dollar waarschijnlijk ook niet laten lopen.

Als u wel zon wilt, maar geen lastposten, moet u de derde wereld links laten liggen. Spaar voor Hawai. Of neem gewoon de Costa Brava.