Werkgevers binnen het gezin

Beste Beatrijs,

Ik vroeg mijn oudste zoon om wat werkzaamheden voor mij te doen: per kruiwagen stelde ik hem €1 in het vooruitzicht. Later bleek dat hij zijn jongere broer een groot deel van het werk heeft laten doen tegen betaling van €0,50 per kruiwagen. Mijn oudste heeft dus geld verdiend met weinig uitvoeren. Ik vind het oneerlijk, eigenlijk een vorm van diefstal. Maar een vriend van me prees de ondernemende geest van mijn oudste zoon en zou hem daarmee complimenteren. Wat vindt u?

Winstbejag in het gezin

Beste Winstbejag in het gezin,

Binnen een gezin hoort belangeloosheid te prevaleren.

Uw oudste beschikt in ieder geval over vindingrijkheid en ondernemingszin! Mijn eerste reactie is een milde glimlach, toch kan dit natuurlijk niet. We leven weliswaar in een kapitalistische maatschappij, waar het iedereen vrij staat om een contract met een ander af te sluiten dat beide partijen als voordelig ervaren, maar binnen een gezin hoort belangeloosheid te prevaleren. Het is nooit goed als binnen het gezin geld wordt ingezet als hefboom om de ander tot bepaald gedrag te krijgen. Zelf staat u aan de wieg van dit gedrag, want u bent degene die uw zoon een euro per kruiwagen hebt geboden. U had zelf geen zin in de arbeid, een klusjesman opdracht geven was niet opportuun, en u dacht een slimme slag te slaan door uw zoon in te huren. Ik ben niet zo flauw om over kinderarbeid te beginnen, want uw zoon greep de deal met beide handen aan, sterker nog, hij dacht op zijn beurt er een financieel slaatje uit te kunnen slaan. Zo worden de verhoudingen tussen gezinsleden gemercantiliseerd: de zoon volgde het voorbeeld van de vader.

Niemand is oneerlijk geweest, niemand heeft iets gestolen, uw zoons zijn allebei tevreden met de deal die ze gesloten hebben, en toch klopt er iets niet. Waarom niet? Omdat gezinsleden niet in een arbeidsrelatie tot elkaar (zouden moeten) staan. Men is niet elkaars werkgever/ werknemer. Vooral kinderen onderling zouden zich verre moeten houden van zakelijke transacties, omdat een jonger kind het doorgaans aflegt tegenover het oudere in financieel inzicht. Mogen ouders dan nooit hun kinderen klusjes laten doen voor geld? Ik zou zeggen: zo min mogelijk. Zak- of kleedgeld moet niet worden gekoppeld aan routineklusjes in huis. Kinderen krijgen zakgeld omdat ze daar recht op hebben, en ze helpen mee met opruimen omdat dat bij hun dagelijkse plichten hoort.

Zijn er incidentele klusjes (zoals tuinonderhoud, auto wassen, zilver poetsen of oppassen op een veel jonger kind), werk dat ouders wel eens uitbesteden aan tieners uit de buurt, dan kunnen ze dit werk ook tegen betaling door een eigen kind laten doen, mits ze erop toezien dat niet het ene kind zich als zetbaas voor het andere opwerpt. In geval van een groot leeftijdsverschil zal dit zich niet voordoen. Maar wanneer de kinderen qua leeftijd dicht genoeg bij elkaar zitten om te concurreren, verdient het aanbeveling dat ouders hen zo veel mogelijk gelijk behandelen. Dus in het geval van de kruiwagens: ‘Jongens, wie wil meehelpen en geld verdienen? Jullie krijgen een euro per kruiwagen.’ Wie mee wil doen, doet mee; wie geen zin heeft, niet.