Wat windt vrouwen op?

Vrouwen hebben het tegenwoordig vaak over ‘een lekker ding’. Daar wordt dan een aantrekkelijke man of jongen mee bedoeld, iemand om van te watertanden. Het is de mannelijke versie van ‘lekker stuk’, waar mannen onder elkaar graag over van gedachten mochten wisselen. De uitdrukking is enorm populair; voortdurend hoor je meisjes en jonge vrouwen het over lekkere dingen hebben, maar ook middelbare vrouwen in damesbladen, reality-tv en zelfs in reclamespotjes. Je zou dit taalgebruik kunnen beschouwen als een laatste inhaalslag van vrouwen op het gebied van de seksuele emancipatie. Na jarenlang vergeefs verzet van feministen tegen de neiging van mannen om de vrouw tot lustobject te reduceren, is de strijd over een andere boeg gegooid. Om de zaak gelijk te trekken is het wel zo eenvoudig als vrouwen op hun beurt de man als lustobject gaan bezien. Vrouwen kunnen zo hun valse schaamte laten vallen en er frank en vrij voor uitkomen dat ze bepaalde mannen ‘lekker’ vinden. Zie je wel, er is geen verschil tussen mannen en vrouwen, ze zijn allebei .

Germaine Greer speelde onlangs handig in op de mode van het ongegeneerd lustvolle vrouwelijke kijken door een tekstarm koffietafelboek te publiceren, getiteld The Boy, waarin een heel kunsthistorisch archief is leeggestort met plaatjes van mooie jongens door de eeuwen heen. Een catalogus van alles wat de moderne, seksueel assertieve vrouw maar begeert. En inderdaad wordt de man als lustobject voor vrouwen door ouderwetse schilders verhevener vormgegeven dan door de ordinaire mannelijke strippers, tot wier shows zoveel vrouwen zich onweerstaanbaar aangetrokken schijnen te voelen. Eindelijk ruimte voor directe lustbeleving van vrouwen, zowel op laag als op hoog niveau.

Het is een fijne, correcte gedachte dat vrouwen nu even ongedwongen als mannen hun instant-lust kunnen benoemen en bekijken. Er is maar één probleem: het klopt niet. Vrouwen die het over een ‘lekker ding’ hebben zijn bezig met stoerdoenerij. De conventie om machoachtig superieur te doen over de andere sekse is pas heel recent – ik schat een jaar of zes, zeven. Daarvoor was het heel ongebruikelijk als vrouwen zich in het openbaar denigrerend of likkebaardend uitlieten over mannen hun uiterlijk. Dat zoveel vrouwen nu de mond vol hebben van ‘lekkere kontjes’ en ‘goedgevulde zwembroeken’ zegt meer over hun conformistische wens voor ondeugend en on top of it versleten te worden dan over wat hen werkelijk opwindt.

Het bijbehorende seksueel vrijgevochten gedrag van modieuze meisjes (recht op de man af gaan, ondubbelzinnige avances maken, hun onmiddellijke beschikbaarheid in de strijd gooien) is eerder een parodie op de mannelijke stijl dan een imitatie. Wat voor succes schaamteloos jachtgedrag vrouwen ook oplevert – one night stands lijken in ieder geval verzekerd, gezien de ervaring dat mannen zelden nee zeggen tegen gratis op een presenteerblaadje aangeboden seks – voor een iets langere-termijn verhouding is deze stijl van versieren een heilloze strategie, die slechts tot wederzijdse minachting leidt.

Ook het fenomeen gillende, hysterische meisjes die met onderbroekjes gooien bij optredens van popidolen, wat weleens genoemd wordt als voorbeeld van moderne, direct ge-uite seksuele energie, heeft minder te maken met vrijmoedige seksuele expressie dan met de behoefte zich over te geven aan een of andere collectieve beneveling. Het is dezelfde verdwazing die zich meester maakt van een losgeslagen horde voetbalsupporters, die hun agressie ongericht botvieren. Zowel bij jongemannen als bij meisjes gaat het om het opgaan in een groep en het tijdelijk verlies van individualiteit. Een typische meisjes-activiteit als collectief flauwvallen, zonder dat daar een aanwijsbare fysieke verklaring voor te vinden valt, is ook een voorbeeld van dat gedrag. Het soort hysterische taferelen dat zich rond de podia van populaire jongenssterren als Robbie Williams en Justin Timberlake afspeelt gaat terug via de Beatles en Rudolph Valentino tot optredens van Chopin en Liszt in de 19de eeuw, en in het stenen tijdperk vielen jonge meisjes ook vast al in katzwijm bij de een of andere kundige trommelaar. Die dingen gebeuren, maar ze zeggen niet zoveel over wat een individuele vrouw opwindt.

Natuurlijk vinden vrouwen mooie mannen mooier dan lelijke. Natuurlijk zijn ze niet blind voor de aantrekkelijkheid van glanzende, jonge jongens. Natuurlijk worden ze geraakt door de schoonheid van bijvoorbeeld een schaatsend mannenlichaam. Maar dat is eventjes – het leidt hen niet af van waar ze mee bezig waren: fietsen, lippenstiftje kopen, kletsen met een vriendin. Mooie jongens flitsen het bewustzijn binnen en er even hard weer uit. Mannelijke schoonheid is niet belangrijk genoeg voor vrouwen om erdoor geobsedeerd te raken, zoals mannen dat wel ervaren met vrouwelijke schoonheid. Die hele mannelijke fascinatie met vrouwelijke lichamelijkheid, die schilders, filmers en fotografen aan het werk houdt, heeft geen pendant bij de vrouwen. De penis bijvoorbeeld is geen dagdroomobject. Net zo min als generieke afgetrainde mannenlichamen. Mannen en jongens kunnen eindeloos fantaseren over anonieme borsten en hoe heerlijk het is om daar iets mee te doen of over vagina’s in het algemeen, maar ik ken geen vrouw die de penis als zodanig contempleert. Ik heb dat in ieder geval nog nooit gedaan. Sterker nog, als ik er zomaar eentje zie, denk ik hooguit: tjonge, da’s een grote, of, tjonge, da’s een kleintje, maar verder word ik er niet koud of warm van.

Toch vinden vrouwen porno opwindend. Ze consumeren het minder dan mannen, ze zijn er minder op gefixeerd, maar soms huren ze wel degelijk een filmpje in de videotheek om gezellig met hun echtgenoot naar te kijken (ze weten wel wat hij leuk vindt, en zo komt ie een beetje in de stemming), of ze blijven bij het zappen aan iets hangen op tv. Wat is het in porno dat opwindend is voor vrouwen? Niet de fiere erecties of de schuimende zaadfonteinen zijn interessant – die zijn alleen maar decor – maar de meisjes die allerlei dingen doen of met zich laten doen en die je zomaar kunt zien terwijl ze zich wentelen in hun wellustige naaktheid. De pornografische blik wordt onherroepelijk naar het vertoonde meisje gezogen, of het nu een man of een vrouw is die zit te kijken. De enigen die naar mannen kijken zijn de homo’s. Vrouwen kijken naar vrouwen in pornofilms om redenen van identificatie. Ze gaan mee met de porno-actrices en stellen zichzelf voor in de lopende handeling. Porno kijken is voor vrouwen een narcistisch genoegen.

Het vrouw-kijkt-naar-vrouw-principe doet zich ook buiten de porno voor. Waarom staan er anders uitsluitend aantrekkelijke vrouwen en meisjes op de omslagen van damesbladen? Op feestjes of op het strand checken vrouwen veel meer hoe andere vrouwen eruit zien dan dat hun spiedende blik veelbelovende heren turft (om maar te zwijgen van de inhoud van zwembroekjes). En als ze wel naar mannen kijken worden veel meer dingen meegewogen dan schoonheid alleen. Vrouwen kijken naar vrouwen om zich te spiegelen, om de concurrentie in de gaten te houden, om zich ervan te vergewissen dat ze voldoen aan een standaard van schoonheid.

Om dezelfde reden zijn allerlei erotische en super-sexy popgroepjes en -zangeressen als Jennifer Lopez, Lil’ Kim, Beyoncé Knowles, Atomic Kitten, Sugababes, Britney Spears en zelfs de versatiele Madonna populairder onder meisjes dan onder jongens. Al die sexy hot stuff is voor jongens misschien te veel in your face, te bedreigend om warm voor te lopen, terwijl meisjes ernaar kijken als een voorbeeld om zich te laten inspireren.

Een vrouw kijkt niet een rijtje mannen af, alsof ze een goede stier op de veemarkt zoekt. Dat vergelijkende is meer de mannelijke stijl van kijken. Als een vrouw met een zekere mate van opwinding naar een man kijkt die zich aan haar heeft voorgedaan, kan dat best door zijn schoonheid komen, maar dat hoeft helemaal niet. Vrouwen kunnen zich door de meest uiteenlopende dingen laten opwinden. Het timbre van zijn stem, een pijp, de intensiteit van zijn blik, het feit dat hij de uitdrukking ‘staande de vergadering’ in zijn mond neemt, onverwachte tactiliteit, de geur van zijn jasje, of desnoods de geschatte hoogte van z’n bankrekening.

In hun capaciteit om te vallen voor onvoorspelbare hoedanigheden tonen vrouwen zich, zoals Freud al zei, polymorf pervers (geen scheldwoord). Terwijl een man zich in eerste instantie richt op jeugd en schoonheid, komt voor een vrouw alles wel in aanmerking om zich door te laten bedwelmen. Deze pan-seksuele ontvankelijkheid zorgt ervoor dat ook lelijke mannen vaak vrij makkelijk een leuke vrouw kunnen krijgen. Als hun persoonlijkheid een vrouw bedwelmt, boet jongelingsschoonheid snel aan belang in.

De vrouwelijke seksualiteit is vrijzwevend en associatief; ze kan door willekeurige prikkels worden geactiveerd. Er zijn vrouwen die een erotische kick krijgen van galopperende paarden of van een trosje druiven, omdat het hen ergens anders aan doet denken. Zelf heb ik dat met het delen van een sigaret, terwijl je aan het pootjebaden bent in zee. Probeer van dat soort beelden een high brow pornofilm te maken, en het slaat dood als een kleffe dweil. Porno moet plat en generaliserend zijn om aan te spreken.

De ongerichte seksuele ontvankelijkheid van vrouwen roept de vraag op of een puur lesbische identiteit wel bestaat. Mannen, homo en hetero, weten precies wat ze willen: jong en mooi. Vrouwen denken wel te weten wat ze willen, maar vallen vaak voor totaal onverwachte personen, dus waarom eigenlijk niet voor een vrouw. De meeste mannelijke homo’s hebben een tamelijk standvastige geschiedenis van seksuele voorkeur. In de lesbische liefde is het meer een duiventil. De een sluit zich bij de club aan, een volgende zegt het lidmaatschap op. Het komt regelmatig voor dat een vrouw van veertig-plus, gescheiden, met kinderen, ineens ontdekt dat ze lesbisch is, terwijl ze daar nooit eerder een gedachte aan had gewijd. Lesbianisme is veel meer dan mannelijke homoseksualiteit een sociaal construct.

De wispelturige grenzeloosheid van de vrouwelijke seksualiteit, die toch al sneller dan de mannelijke geneigd is in huisje-boompje-beestje te transformeren, ontbeert in de lesbische liefde houvast. Een probleem van lesbische relaties is dat het seksuele vuur relatief snel uitdooft – sneller dan in hetero-relaties, waar de mannen de vrouwen bij de les houden. Lesbische liefde zonder seks mist urgentie. Wat is the point van de lesbische identiteit, als die vooral in huiselijkheid wordt vormgegeven? Vrouwen zonder man, polymorf pervers als ze zijn, kunnen zich sowieso hechten aan uiteenlopende personen om een huishoudentje mee te vormen. Ze kunnen met hun zuster samenwonen of met een alleen gebleven kind. Twee samenwonende vriendinnen was altijd al een gebruikelijke constructie, en als er helemaal niemand te vinden is, word je gewoon kattenvrouwtje met 20 katten in huis, ook gezellig. Mannen nemen geen remplacant voor een vrouw, als het allemaal tegen zit. Waarom zouden ze met iemand gaan samenwonen als er geen seks aan te pas komt? Dus wonen ze alleen of raken dakloos en aan lager wal.

Als je je afvraagt waar mensen graag naar kijken, dan is het antwoord niet moeilijk. Mooie, jonge meisjes. De geschiedenis van de schilderkunst vormt hier een overdonderend bewijs van. Een kwestie van tellen wie er wordt afgebeeld. Dit is geen voorbeeld van door mannelijke lust bepaalde standaarden. Ook vrouwen kijken graag naar schilderijen van mooie blote meisjes. Het vrouwelijk naakt heeft meer esthetiek dan het mannelijk naakt. Het is tegelijk in zichzelf besloten en open. Er zit geen flubberig aanhangsel aan dat een eigen leven leidt. En de mooie, androgyne jongens, waar Greer zo mee wegloopt, en die door de recht-voor-z’n-raap vrouwen zo waarderend als ‘lekker ding’ worden becommentarieerd, hebben toch echt iets meisjesachtigs. Jonge mannen, oude mannen, oude vrouwen, jonge vrouwen, soms, vermoed ik, zelfs stiekem de homo’s – de hele wereld kijkt naar mooie meisjes. Ik ben 49 jaar en hetero. Ik zie de schoonheid van jonge jongens, maar word er niet door aangedaan. Als het alleen om kijken gaat, geef mij dan maar de Pirelli-kalender.

Beatrijs Ritsema