Vriend van het roken af preken?

Beste Beatrijs,

Een aantal van mijn vrienden rookt nog steeds. Behalve dat ik het superirritant vind, vind ik het ook vervelend omdat het roken de kans voor een vroeg en pijnlijk overlijden vergroot. Ik vind dat ik als vriend de morele plicht heb om hem aan het twijfelen over zijn gewoonte te brengen. Zelfs tot vervelens toe. Ik wilde hem dan ook een kaart sturen met de vraag of hij wil stoppen – zijn vriendin zou dit ook lezen en zou ook de druk kunnen opvoeren. Wat vindt u? Moet ik een offensief beginnen of niet? Als vriend moet ik me toch bekommeren om zijn (toekomstige) gezondheid… Overigens rookte ik vroeger zelf ook, maar ik ben drie jaar geleden gestopt.

Moralist met de beste bedoelingen

Beste Moralist,

Als u een vriend(in) zou hebben die in de loop der jaren te dik is geworden, en dan bedoel ik echt veel te dik, dat het iets wanstaltigs krijgt, zou u hem of haar dan ook de les gaan lezen over matigheid, gezonde voeding en het nut van beweging? Misschien dat u er eens een uurtje tegenaan gooit om dit probleem door te nemen en wat adviezen aan de hand te doen, maar stel dat er niets verandert, blijft u dan doorgaan met deze persoon de weg naar het licht te wijzen? En hoe zit het met vrienden die teveel alcohol gebruiken? Sleurt u hen eigenhandig mee naar de Jellinek-kliniek?

Het lastige van verslavingen is dat de verslaafden zelf heel goed weten dat hun gedrag slecht voor hen is. Uw rokende vriend heeft u niet nodig om uitgespeld of voorgerekend te krijgen hoe zeer hij zijn eigen graf graaft. Hij kan toch lezen wat er op de pakjes staat? Hij heeft alleen (nog) geen zin om zijn gedrag in overeenstemming te brengen met de feiten. Hij handelt irrationeel, en elk redelijk argument ketst daar op af. De enige die kan besluiten dat het tijd is om met roken op te houden, is hijzelf en misschien neemt hij die beslissing wel nooit.

Vrienden hebben een zekere verantwoordelijkheid voor elkaar. Als een vriend bijvoorbeeld dronken achter het stuur wil gaan zitten, heeft u de morele plicht om zijn autosleuteltjes af te pakken en een taxi voor hem te bellen. In uw eigen huis kunt u het roken van uw vriend (en anderen) verbieden. Maar u kunt hem beter geen kaartje sturen met aansporingen om met roken te stoppen. Daarmee exposeert u zijn verachtelijke domheid en uw eigen heilig-boontjeachtige superioriteit, en zo moeten vrienden niet met elkaar omgaan.

Stel dat uw vriend over een jaar of tien, twintig met longkanker wordt geslagen. Laat u hem dan vallen onder het roepen van ‘Zie je wel! Had nu maar naar mij geluisterd’? Ik mag toch hopen dat u dan naast z’n bed gaat zitten, zijn hand vasthoudt en doet wat vrienden voor elkaar doen onder dergelijke omstandigheden. Roken hoort zonder twijfel bij de dommere dingen die mensen zoal doen (zie ook: over één nacht ijs gaan, zelf een afgewaaide dakpan terugleggen), maar het is wel een legale bezigheid. Het anti-rookevangelie verkondigen aan vrienden is een slecht idee. Wie rookt berokkent een vriendschap minder schade dan wie probeert te bekeren.