Beste Beatrijs,
Ik (man, twintiger) was bij een vriend te eten uitgenodigd. Hij had Afrikaans gekookt, rijst met kip en saus. Het leek me zonder meer lekker en dat was het ook. Maar ik vroeg er sambal bij, omdat ik houd van een bord pittig eten. Mijn vriend weigerde. Hij vond dat een belediging voor de maaltijd en voor hemzelf. Ik vond het belachelijk dat hij mijn bescheiden wens niet inwilligde. Na enig gehakketak haalde ik zelf de sambal uit de keuken. Ik zou dat zeker niet bij iedereen doen, maar ik vond dat mijn gastheer te ver ging. Hij zette de sambal weer terug. Ik heb even overwogen weg te gaan. Ik zou iemand geen sambal weigeren, hooguit iets ervan zeggen. Daarna werd het toch nog een lange en gezellige avond. Toch vond ik zijn vasthoudendheid om mij iets te weigeren irritant en ongastvrij. Wat vindt u?
Geen sambal bij
Beste Geen sambal bij,
U vond het eten niet ‘zonder meer’ lekker, want u vroeg om een aanvulling om het op het door u verlangde pittigheidsniveau te krijgen. Vragen om extra ingrediënten is altijd link, want dat impliceert kritiek op het gebodene. Vooruit, om zout en peper vragen is oogluikend toegestaan. Dat staat in restaurants ook standaard op tafel. Maar andere smaakmakers niet, dus ook geen sambal (tenzij in een Oosters restaurant). De kok heeft een of ander gerecht voor ogen, hij heeft moeite gedaan om een samenhangend geheel te fabriceren met op elkaar afgestemde smaken, en dan moeten de eters het product niet bederven door er allerlei andere dingen overheen te gooien. Het is buitengewoon kinderachtig als een gast daar wel om vraagt. Dat wekt de indruk van een kleuter die geen broccoli door z’n keel krijgt zonder dat daar een dikke laag mayonaise, appelmoes, gesmolten kaas of wat dan ook overheen gaat om de smaak te verstoppen. U bracht het niet op om voor één keer af te zien van uw favoriete smaakmaker, hoewel uw vriend u expliciet vroeg om zijn gerecht de eer te betuigen die het verdiende. Het is verwend gedrag van uw kant, ik kan het niet anders betitelen.
‘Wil je ketchup over je forel? Tuurlijk joh!’
Voor uw actie om vervolgens op eigen initiatief zijn keuken in te duiken om dan maar zelf te pakken wat u wilde hebben, heb ik bijna zelf het vlugzout nodig. Tegen iemands wens in dingen uit zijn kasten pakken is een nog veel ergere schending van de etiquette! Wat er aan pittigheid ontbrak in het eten zat in ieder geval in voldoende mate in de uitwisseling tussen u en uw vriend. Ongetwijfeld zullen andere mensen zich lakonieker opstellen en hun vrienden onder de vlag ‘de gast is koning’ alles voorzetten wat ze maar willen: ‘Wil je ketchup over je forel? Tuurlijk joh! Nog wat hagelslag misschien?’ Uw vriend weigerde en omdat bijna niemand dat nog durft, vind ik dat wel een loffelijke actie.
Enfin, blijkbaar kunnen u en uw vriend wel wat van elkaar hebben, maar als algemene regel raad ik u met klem aan: vraag niet om dingen die niet op tafel staan en ga er al helemaal niet naar op zoek in andermans huis! Thuis kunt u zo veel sambal eten als u wil. Laat dat voldoende zijn.
Wat hier mis lijkt te gaan is een verschil in gezichtspunt: de gast kijkt naar wat iets is, de gastheer naar wat het betekent. Anders gezegd, de gast lijkt de metaboodschap te missen.
Een bord eten is niet alleen maar een bepaalde combinatie van voedzame stoffen. Het houdt ook een aantal boodschappen in, zoals bijvoorbeeld ‘Ik wil je graag een plezier doen’, ‘ik heb dit voor je bedacht en gemaakt’, ‘ik wil deze ervaring met je delen’.
Als de gast, ondanks zijn bewering dat het eten lekker is, het nodig vindt het ingrijpend te wijzigen (en ingrijpend was het, anders had hij het net zo makkelijk kunnen laten), dan deelt hij niet meer dezelfde ervaring met zijn gastheer. Hij negeert het feit dat de gastheer dit specifieke gerecht op deze specifieke manier bedoeld heeft. Hij vindt het belangrijker om zo te eten als hij gewend is.
En daar zit ook een boodschap in, ook al realiseert hij zich dat zelf kennelijk niet.
Het gaat er niet om dat sambal een bescheiden wens is, het gaat erom dat je niet impliciet afwijst wat iemand voor je gemaakt heeft. Dat is namelijk erg onvriendelijk.
Als iemand mij dit zou flikken, mocht hij de volgende keer een bak friet gaan halen.
Nog even los van het hele etiquette-aspekt van deze gebeurtenis:
Ik houd ook van pittig eten. Maar als je besluit dat alles wat je eet pittig MOET zijn,sluit je jezelf af van een hele wereld aan subtielere smaken en beperk je jezelf dus behoorlijk.
Helemaal met dit advies eens. Ik vind het zelfs binnen het gezin al pijnlijk als mijn partner de ketchupfles pakt. Het is dan ook met enige schroom dat ik buiten de deur zelf om extra zout vraag, bij vrienden dan. Ik probeer altijd om vóór het aan tafel gaan te vragen of er zout op tafel mag, en er meteen bij uit te leggen dat het dus niet aan de kookkunsten van de desbetreffende persoon ligt, maar dat ik nu eenmaal een zoutvreter ben.
Ik ben – als hobbykok – ook redelijk geschokt door deze vraag. Sambal is ook iets anders dan alleen peper, het verandert namelijk echt de smaak van het gerecht. Doet mij een beetje denken aan dat ik bij de pasta een heerlijk verse tomatensaus gemaakt had en dat iemand om ketchup vroeg. Ik heb de ketchup wel gegeven maar deze persoon nooit meer uitgenodigd. Als ik eraan terugdenk word ik nog steeds boos. Ik hoop maar voor de vragensteller dat dit de vriendschap overleefd, mijn gast zou het niet zijn.
Tja… ik ben het vanuit het culinaire perspectief wel met het advies eens. Doorgaans besteed ik zelf ook redelijk wat tijd en moeite een uitgebalanceerd gerecht op tafel te zetten. Doch moet mij van het hart dat ik uit het perspectief van goed gastheerschap de sambal nooit en te nimmer zou hebben geweigerd. Het opdringen van mijn culinaire aspiraties (zo hoort het, want zo heb ik het bedacht voor jou) zou ik in dit kader toch als aanmatigend en ‘opvoederig’ hebben beoordeeld; ik zou er hoogstens wat van hebben gedacht en mij een volgende maal (en die zou er na zo’n ‘incident’ heus wel komen) minder moeite getroosten.
Mijn opa zei altijd dat je van je maag geen afgod moet maken. Ik hou teveel van goed eten om het helemaal met hem eens te zijn, maar ik zou in ieder geval van mijn bedoeling met mijn menu geen afgod willen maken.
Allereerst, nog nooit zo hard gelachen om dit sambalverhaal!
Ik herken me wel in de kok maar om daar zo’n heisa over te maken? Beter voortaan bij deze vriend niet alles uit de kast te halen in de keuken maar de volgende keren macaroni serveren.
Ik kan niet geloven wat ik lees! Helemaal eens met de reactie. De sambel zelf uit de kast pakken van je gastheer….. Ow… dat komt er nog eens bovenop! Dan moet je wel een hele goede vriend van mij zijn en ooit mijn leven hebben gered.. Dit is echt onbeschoft.