Voorbeeldvaders

Beatrijs Ritsema

Het was nog even spannend, maar Tony Blair heeft er wijselijk van afgezien om een paar weken ouderschapsverlof op te nemen. Hiermee liet hij wel een mooie kans onbenut op een rol als voorbeeldige vader. Veel mensen zouden zo'n geste prachtig gevonden hebben. Ook zijn vrouw Cherie had op verlof aangedrongen, vanuit haar functie als advocaat voor emancipatiezaken dan – voor haar eigen verse moederschap kan ik me niet voorstellen dat een thuiszittende man veel betekenis heeft. Flesjes geven? Moeder Cherie zal, vanuit weer een andere voorbeeldfunctie, toch zeker wel borstvoeding geven. Luiers verwisselen? Ze hebben vast een nanny in dienst. Kraamvisite entertainen? Een wandelingetje maken met de kinderwagen? Nou ja, dat gaat toch niet boven staatszaken.

Wat moet je eigenlijk doen als jonge vader? Ik breek me hier het hoofd over en kom er niet uit. Bevallingsverlof voor de moeder, daar kan ik inkomen. Moeders moeten fysiek herstellen en zogen en ze willen graag bij de baby zijn. Maar als dat zo geregeld is, dan heeft een vader verder niets meer te doen. En toch bestaat er een soort algemeen gevoelen dat het goed is als mannen verlof opnemen na de geboorte van hun kind. Het gebeurt weinig (in Scandinavië maakt maar vijf procent van de vaders gebruik van de verlofregelingen die speciaal voor mannen zijn ingesteld), maar de vaders die het doen, krijgen applaus, omdat ze moreel correct handelen. De overheid doet er ook alles aan om het vaderschapsverlof te stimuleren.

In Duitsland mogen ouders vanaf 2001 tegelijkertijd fulltime ouderschapsverlof opnemen voor drie jaar, las ik in Opzij. Je leest het en je gelooft je ogen niet. Ik stel me dan twee volwassenen voor die naast elkaar op de bank zitten. Wanneer de baby begint te huilen, kijken ze op het schema dat aan de muur hangt. 'Mijn beurt,' zegt vader, terwijl hij zuchtend het kruiswoordraadsel weglegt en moeder doorgaat met stripboeken lezen. Vervolgens gaan ze met hun drieën naar het speeltuintje. Moeder duwt de kleine op het schommeltje, vader kijkt liefhebbend toe, terwijl hij een boodschappenlijstje componeert. De meeste moeders krijgen na een bevallingsverlof van een maand of drie een beetje genoeg van die symbiotische moeder-baby-cocon en willen weer terug aan het werk, al was het maar in deeltijd. De Duitse regering acht het blijkbaar wenselijk dat ouders zich drie jaar lang exclusief op hun kind concentreren. Maar hoe krijg je de tijd stukgeslagen?

Het eigenaardigste van de obsessie met vader/ouderschapsverlof vind ik de gerichtheid op de eerste vier levensjaren. Er klinkt een Freudiaanse echo in door: als de ouder-kind relatie in die cruciale periode niet van topkwaliteit is (te vertalen als ongelimiteerde hoeveelheden tijd), dan loopt het mis. Ook in Nederland gaat de kinderopvangdiscussie bijna altijd over nul- tot vierjarigen. Staatssecretaris Vliegenthart heeft nu weer een voorstel gedaan om bedrijven de helft van de crèchekosten te laten betalen. Dit om te voorkomen dat jonge moeders ontslag nemen. Bedrijven protesteren natuurlijk, want ze vinden het te duur. Het effect op doorgaan met werken lijkt me minimaal, omdat tweeverdienende ouders in het algemeen prima in staat zijn om crèches of oppassen te betalen. In de praktijk is kinderopvang in de eerste vier jaar een fluitje van een cent vergeleken met kinderopvang later. Een baby/peuter gaat opgewekt naar een gezellige crèche of een lieve oppas en is dan drie of vier hele dagen per week onder de pannen. Schoolkinderen hebben drie maanden vakantie, verdeeld over het jaar en staan elke dag om drie uur buiten. Ze willen dan liever een ouder dan opvang door derden. Baby's missen hun 80-uur werkende vader niet, zolang die maar regelmatig kili-kili blijft doen, maar schoolkinderen en tieners wel.

Premier Blair zou zijn rol als vader serieus nemen, wanneer hij af en toe zijn oudere kinderen opwacht bij de schoolpoort om iets leuks met ze te doen, of ze te helpen met hun spreekbeurt. Misschien doen hij en andere vaders dat allang, maar met snippermiddagen breng je het niet tot modern, correct vaderschap. Daarvoor moet je uren maken met baby's.