Verbale discriminatie

Woedende mensen zeggen nare dingen. Meestal is het weinig verheffend wat er zoal uit hun mond komt. De gebruikelijke vloek- en scheldwoorden, aangevuld met bepaalde op het object van hun woede toegesneden aantijgingen. Beledigingen lichten een eigenschap van de te kwetsen persoon eruit, waardoor die eigenschap omgevormd wordt tot een moker of een steekwapen. Elke man die beledigd moet worden is dan vanzelf een klootzak, elke vrouw een kutwijf. Voornoemde scheldwoorden zijn zo generiek en clichématig dat ze nauwelijks steekkracht hebben. Wie op deze manier wordt uitgescholden ziet zich geconfronteerd met stompe (stompzinnige) woede, iets wat net iets makkelijker afglijdt dan een specifieke belediging. Hoe specifieker, hoe doeltreffender.

Toch ontstijgen ook specifieke beledigingen zelden het clichéniveau. Degene die uitscheldt heeft genoeg aan stating the obvious. Je hoeft alleen maar op minachtende toon aan te stippen dat iemand oud, dik, bepukkeld, kaal is of mank loopt en klaar ben je met je belediging. Toen mijn kinderen als pubers elkaar voortdurend in de haren zaten, voor zo ver ze niet vechtend over de grond rolden, meende de een de ander te moeten beledigen met: ‘Jij hebt een beugel!’ Wat moet je daar anders mee dan vermoeid je ogen ten hemel slaan, maar nee, de ander werd daardoor pas goed tot razernij gedreven.

Specifieke beledigingen richten zich altijd op aspecten die iemand niet zelf in de hand heeft: sekse, lichamelijkheid, uiterlijk, (etnische) afkomst, seksuele oriëntatie. Of de aantijging wel of geen wortels in de werkelijkheid heeft maakt weinig uit voor het effect. Een homo uitschelden voor ‘homo!’ is even beledigend als een hetero uitschelden voor ‘homo!’ Het gaat alleen maar om het wegzetten van de ander als minderwaardig wezen. De intentie van degene die beledigt is het enige wat telt. Het scheldwoord ‘homo!’ is net als het invectief ‘loser!’ zo populair, zeker onder jongeren, dat het generieke proporties heeft aangenomen. Het duidt net als ‘lul’ eerder op verbale armoede dan dat het inhoudelijk iets voorstelt. Wat niet wegneemt dat het als uiterst beledigend wordt ervaren en dat er met succes rechtszaken zijn gevoerd om het scheldwoord ‘homo!’ als discriminatie te veroordelen.

Volgens het SCP heeft één op de vier Nederlanders ervaring met discriminatie. Dat lijkt me erg weinig, wanneer verbale uitingen ook meegenomen worden. Hoe veel ruzies en scheldpartijen spelen zich wel niet af dagelijks? De overheid heeft een (vierjarige!) campagne in de planning om discriminatie tegen te gaan. Vorige week werd deze campagne afgetrapt met een themazitting van het Openbaar Ministerie in Oost-Nederland dat zes discriminatiezaken voor de rechter bracht. Een zaak waarin fysiek geweld een rol speelde leverde terecht een flinke straf op, maar er werd ook een taakstraf van dertig uur, waarvan tien voorwaardelijk, uitgedeeld aan iemand die tegen zijn Surinaamse buurman tijdens een ruzie had geroepen: ‘Ik ga je niet slaan, want dan moet ik de kleur van mijn handen wassen!’

Deze belediging is zo van de werkelijkheid losgezongen dat die in al z’n absurditeit eigenlijk wel weer grappig is. Het is in ieder geval inventiever dan de generieke clichébeledigingen ‘vieze kankerneger!’ of ‘Rot op naar je eigen land!’ Hoe kómt die man erop?

Enfin, dat soort dingen horen mensen elkaar natuurlijk niet toe te voegen, zoals het in het algemeen aanbevelenswaardig is om nooit onder wat voor heetgebakerde omstandigheid dan ook de aandacht te vestigen op iemands uiterlijk, afkomst of andersoortige demografische kenmerken. Niet in negatieve zin, maar voor alle veiligheid ook liever niet in positieve zin. Zelfs de uitspraak ‘Ik vind dat de best gekwalificeerde persoon de baan moet krijgen’ geldt in sommige kringen al als discriminerend, want anti-vrouw en anti-minderheden.

Laat iedereen vooral zijn best doen om verbale discriminatie tegen te gaan, maar niet door middel van het strafrecht.