Van goede wil

Beatrijs Ritsema

In Amerika zie je in sommige wijken verkeersborden met de tekst ‘Entering a drug free community’. Iedereen weet dan onmiddellijk waar hij aan toe is. Hoe harder de drugs worden ontkend, hoe zekerder je weet dat ze er zijn. Met geweld ligt het al niet anders. Afgelopen zondag werd in Amsterdam de eerste geweldloze zone plechtig geopend door minister van Boxtel, die ook f 100.000 ter beschikking stelde (toe maar), en actrice Isa Hoes.

Het idee om dit soort verkeersborden te plaatsen is een initiatief van de Stichting Tolerance Unlimited, een groep van ‘maatschappelijk gewortelden’, die volgens Het Parool ‘plotseling de sterke aandrang voelden “iets” te doen aan tolerantie onder jongeren.’

Wat moet ik me voorstellen bij de term ‘maatschappelijk gewortelden’? Als ik zie wie zich zoal achter dit initiatief hebben geschaard (Til Gardeniers, Avraham Soetendorp, Huub Stapel, Leon de Winter, Ella Vogelaar), dan denk ik in de eerste plaats aan ‘maatschappelijk geslaagden’. Waarom noemen zij zichzelf dan ‘geworteld’ in plaats van ‘geslaagd’? Omdat je natuurlijk niet in welstand hoeft te leven en aanzien hoeft te genieten om het zinloos geweld een halt toe te willen roepen. Geld heeft er niets mee te maken. Allerlei eerzame burgers van onbesproken levenswandel met een bescheiden portemonnee zijn net zo goed tegen geweld en mogen ook onder de anti-zinloos-geweld-paraplu plaatsnemen. De mensen die ’s nachts om half drie na twintig bier de buurt onveilig maken met hun dronkemansgeschreeuw, hun maaiende vuisten en hun losse messen, dat zijn degenen die de vermaning op de verkeersborden ter harte moeten nemen. En zij moeten wel ‘ontworteld’ zijn, want gewortelden doen niet aan zinloos geweld, anders zouden ze niet in zo’n stichting gaan zitten.

Helaas sluipt nu een andere associatie binnen: ontworteling doet denken aan geboortig in verre, vreemde landen (of althans de ouders), daardoor te weinig kansen, discriminatie, geweld (waaronder zinloos). Dat kan natuurlijk nooit de bedoeling zijn van een stichting die de ‘grenzeloze tolerantie’ in haar vaandel voert. Weg met die associatie. Verkeerde denkrichting! Laat ik ook vooral ophouden langer na te denken over de paradoxale implicaties van het begrip ‘tolerantie zonder grenzen’. Voordat je het weet, kom je dan in de sfeer terecht van ‘heb uw vijand lief’ en ‘de andere wang toekeren’.

Hoe minder ik kortom nadenk over de woorden die gebruikt worden om de gebundelde krachten van overheid en bezorgde burgers te kenschetsen, hoe beter. Van mij wordt niet verwacht dat ik ga zitten muggeziften over woordbetekenissen, maar dat ik de brede doelstelling als zodanig toejuich. Wil niet iedereen een dam tegen het straatgeweld? Het gaat in dit verband toch om de intentie, simpelweg om mensen die met elkaar het goede willen nastreven?

Allemaal waar, maar het is niet voldoende voor applaus. De wazigheid van de gebruikte terminologie legt het alleen af tegen de onnozelheid van de speerpuntactie zelf, het plaatsen van de bewuste verkeersborden. De Stichting Tolerance Unlimited (waarom eigenlijk dat Engels?) staat in een respectabele traditie van sociaal bewogen burgers, meestal uit wat beter gesitueerde kringen, die op een gegeven ogenblik aan de een of andere misstand een eind willen maken. Normaal gesproken staan hiervoor twee kanalen ter beschikking. Men kan als pressiegroep invloed uitoefenen op de politiek. In dit geval zou dat betekenen proberen de drankprijs verhoogd te krijgen, sluitingstijden te vervroegen of iets dergelijks. Men kan ook de doelgroep van (potentieel) losgeslagenen zelf aanspreken en hen op hun gemoed proberen te werken. Dit is een ongelooflijk zware taak, die bijna alleen religieus gedrevenen op zich nemen. Maar als het echt menens is, dan doen vrijwilligers dat – nog steeds, ook zonder religie.

Wat er niet bij hoort is het plaatsen van borden die à la Orwells new speak het tegenovergestelde uitdrukken van wat er aan de hand is. De 19de-eeuwse dominee Pierson, die van zijn leven een kruistocht tegen de prostitutie maakte, liet geen borden in de hoerenbuurt plaatsen met het opschrift ‘hier geen gevallen meisjes.’ Voor deze vorm van cosmetica en gratuït vertoon van goede wil moet men op de rand van de 21ste staan.