Beste Beatrijs,
Sinds kort zijn ‘wij’ tot onze grote vreugde in verwachting. Mijn vraag is niet heel dringend, maar tezijnertijd moet de knoop toch worden doorgehakt. Mijn vrouw en ik zijn redelijk ouderwets opgevoed met veel waarden en normen. Allebei spreken wij onze ouders aan met ‘u’. Mijn vrouw wil deze traditie voortzetten en ons kind zodanig opvoeden dat het ‘u’ tegen ons zegt. Zelf twijfel ik hier over, omdat ik bang ben dat dit achterhaald is. Ik vind het wel erg belangijk dat ons kind deze beleefdheidsvorm leert voor volwassenen in het algemeen. Wat raadt u ons aan?
U of jij?
Beste u of jij?
Hoe u zich laat aanspreken door uw kind is in de eerste plaats een gevoelskwestie. Luister naar uw innerlijke stem en doe wat u het prettigste en het natuurlijkste vindt klinken. Afgezien daarvan zijn er nog wat andere aspecten om in de overwegingen te betrekken. In 1975 zeiden in ongeveer een op de drie gezinnen de kinderen ‘u’ tegen hun ouders. Ruim dertig jaar later geldt dat voor minder dan tien procent van de gezinnen. Het tutoyeren van ouders door kinderen is statistisch gesproken de norm geworden. Mensen vinden ‘u’ te afstandelijk voor een vertrouwelijke relatie als die tussen ouders en kinderen. Dat hoeft overigens zeker niet te betekenen dat kinderen vanzelfsprekend tegen alle volwassenen ‘jij’ zeggen. Het is heel goed mogelijk om een kind dat zijn ouders tutoyeert te leren om de beleefdheidsvorm ‘u’ te gebruiken voor volwassenen in het algemeen. Maar als een kind in zijn eigen omgeving nooit iemand ‘u’ hoort zeggen en als ouders zelf ook alleen maar tutoyerende relaties hebben, dan kunnen er heel wat jaren overheen gaan voordat een kind adequaat ‘u’ zegt. Een kind imiteert nu eenmaal wat het om zich heen ziet en hoort.
Stel dat u succes hebt met uw instructies om uw kind ‘u’ te laten zeggen tegen alle volwassenen inclusief uzelf. Dan moet u toch nog rekening houden met de mogelijkheid dat volwassenen uit onverwachte hoek (een toffe oom, een jolige moeder van een vriendje) uw opvoeding gaan ondermijnen doordat zij uw kind uitnodigen om hun voornaam te gebruiken en hen te tutoyeren. U zou zelfs in de eigenaardige situatie terecht kunnen komen dat uw kind diverse volwassenen in zijn omgeving (inclusief leraren op school) tutoyeert, terwijl hij ‘u’ zegt tegen zijn ouders. Laat uw beslissing over hoe uw kind u zal aanspreken mede afhangen van wat in uw dagelijkse omgeving gebruikelijk is.
Mijn dochter (nu 19) is opgevoed met “je” en voornamen, maar het is nooit een probleem geweest dat ze tegen sommige volwassenen wél “u” moet zeggen en tegen anderen niet. Zo zegt ze tegen een 83-jarige vriendin van mij gewoon Martha maar ook “u”. Mijn ervaring is dat het nooit een probleem is geweest. En misschien is dat wel gedeeltelijk te danken aan het feit dat wij er nooit een probleem van hebben gemaakt en gewoon uitgelegd hebben dat sommige mensen, en in ieder geval alle vreemden, er prijs op stellen om met u aangesproken te worden.
Misschien is het voor de ouders leuk om te weten dat ze niet eens een eenduidig standpunt in hoeven te nemen. Ik heb als kind altijd “u” tegen mijn vader gezegd en “jij” tegen mijn moeder. Niemand had het zo geregeld, mijn ouders grapten er soms over, niemand maalde erom en ik zeker niet.
In mijn ervaring vinden kinderen het heel normaal om tegen ouders “U” te zeggen, tegen een buurvouw “je” ,tegen de moeder van een vriendje “Anneke”, tegen opa “jij” , tegen de ene juf “u” en tegen de andere juf “jij”. De wereld zit onlogisch in elkaar, maar kinderen zijn meesters in on-logica en ze passen zich vaak pijlsnel aan aan de verwachting van de “tegenpartij”.
Overigens zeggen de Vlamingen “u” en zelfs “gij” tegen hun (kleine) kinderen. “eet ge uw bord eens leeg!”
Laat de ouders inderdaad maar hun eigen gevoel volgen, onafhankelijk van “de omgeving”. Kunnen die kinderen best aan!
Goede reactie van Liesbeth, maar in het Vlaams is het iets anders. In het Vlaams bestaan de woorden ‘jou’ en ‘jouw’ niet. “Jij” bestaat wel in het Vlaams. Belgen zeggen wel eens ‘jou’, maar dan spreken ze dus Nederlands, en geen Vlaams.
In bepaalde bevolkingsgroepen is het nog heel normaal om je ouders met ” U” aan te spreken. Ik weet dat dat onder zigeuners, woonwagenbewoners, Marokkanen, Surinamers, Afghanen en wellicht nog heel veel meer bevolkingsgroepen gangbaar is. Ik zou me liever voegen naar wat in mijn sociale groep gangbaar is. Ik voel me zelf ongemakkelijk als iemand me in mijn huis in privesfeer aan blijft spreken met u. Een vriend van mijn dochter bleef dat maar doen omdat hij zijn eigen ouders ook met u aansprak. Ik ging hem toen voor de grap ook met meneer en u aanspreken. Ik zou niet weten waarom ik het wel moet accepteren om met u aangesproken te worden terwijl ik dat niet prettig vind.