Tirannie

Beatrijs Ritsema

Er bestaat geen mode meer, er zijn alleen nog maar rages. Hoewel de traditioneel toonaangevende kledingontwerpers koppig doorgaan twee maal per jaar hun nieuwe collectie te showen en de mode-journalisten daar hun even plichtmatige stukjes over schrijven, weet het kledingkopende publiek (de vrouwen) heel goed dat het hier een maskerade betreft. Niemand is nieuwsgierig naar de trends of het silhouet van het nieuwe seizoen, omdat niemand zich nog iets van aantrekt van iets ridicuuls als kledingvoorschriften. Gaat meneer Dior of meneer Versace bepalen wat de mensen aantrekken? Ze mogen een suggestie doen, meer niet.

Lange tijd heb ik deze ontwikkeling met welgevallen gadegeslagen. Ik zag mode als een tirannieke vorm van oppervlakkigheid, waar veel geld in ging zitten en waar ik me lichtelijk boven verheven voelde. Maar nu zit ik onthand, want ik weet niet meer wat aan moet trekken. Ik draag al twintig jaar lang ongeveer hetzelfde: comfortabele, onopdringerige kleren die in de winkels tegenwoordig varen onder de naam [c] basics [l]. Het is het soort functionele dracht waar niets op aan te merken valt en die breed inzetbaar is, vanaf rondsjouwen met kleine kinderen tot en met werken op een informeel kantoor.

De winkels liggen vol met basics, maar het lijkt wel of ze met het jaar saaier worden en dan bedoel ik niet zozeer de vorm van de kledingstukken (die is zoals het woord al aangeeft: eenvoudig) maar de kleur. T-shirts en bloesjes in de tint van dorre takken en verschroeide aarde. Moerasgroene broeken en rokjes, truien en vesten in de kleur van champignon of meelworm. De meest laffe kleur van allemaal is natuurlijk het vuilwit van het ongebleekt katoen. De draagster van dit ecologisch verantwoorde beige (écru) schijnt hiermee haar liefde voor moeder natuur uit te dragen, maar dat zou net zo goed kunnen door een voorbeeld te nemen aan de bilpartij van de mandril.

Uit onvrede met de modderkleurige basics, die associaties wekken met rotting, schimmel en bederf, oriënteer ik me wel eens in andere winkels, waar het er avontuurlijker aan toe gaat en trouwens ook meteen een stuk duurder. Dat zijn de ogenblikken waarop ik de mode mis. Als je iets anders wilt dan het doorsnee rokje & T-shirt, maar een jurk om mee voor de dag te komen, dan opent zich ineens een chaos van mogelijkheden. Het lijkt wel of je op de kermis staat: korte jurken, lange jurken, wijde jurken, pofmouwen, jurken met een taille en ook zonder, jurken die bij nader inzien een hansopje blijken, vormeloze overgooiermodelletjes voor de prijs van een strapless glitterjurk, dirndl-derivaten, je kunt het zo gek niet verzinnen of het hangt er.

Het nadeel van deze postmoderne kakovisie is dat er ongelooflijk veel tijd heen gaat met het verkennen van de markt en het erachter komen wat je nu eigenlijk wilt hebben. Het dictaat van de mode is vervangen door het dictaat van de originaliteit. Welke kleren passen bij jouw persoonlijkheid? In wat voor jurk komt je onvervreemdbare identiteit het beste tot z'n recht? Mijn probleem is dat ik me goedbeschouwd te weinig voor kleren interesseer. Ik wil er wel leuk uitzien, maar ik wil er niet te veel moeite voor doen. Kledingwinkels aflopen hoort niet tot mijn favoriete tijdbestedingen. Juist daarom mis ik de mode pijnlijk. De mode schreef een lijn voor, bijvoorbeeld een dunne taille met een zwierige rok in de jaren vijftig, of korte, mouwloze hemdjurkjes in de jaren zestig, bloemige soepjurken in de jaren zeventig en hop, hele rekken vol in de winkels. Het enige wat de klant hoefde te doen is een dessintje uitkiezen.

De laatste plek waar de mode nog heerst, zij het in even gebalkaniseerde als gevulgariseerde vorm, is de tienerwereld. Al naar gelang de prijs van de sneakers, de aanwezigheid van opzettelijk aangebrachte perforaties in het lijfgoed, de zichtbaarheid (of juist het ontbreken) van merken en labels belandt men in de een of andere subgroep. In deze zwaar op conformisme steunende omgeving fungeert de mode pas echt als dwangbuis. Eén verkeerde trui en je bent de risée van de klas.

Tieners zag ik liefst in schooluniformen en voor volwassen vrouwen graag de mode terug. Iedereen wint in vrijheid: de tieners hoeven niet meer na te denken aan wie ze zich zullen conformeren, en de vrouwen krijgen pure tijdwinst in de schoot geworpen.