Talentenjacht

Beatrijs Ritsema

Zonder muzikale vorming is het onmogelijk miss America te worden. De verkiezing van 1991 liet dat duidelijk zien. Pianospelen is favoriet, maar zingen kan ook. En er werd zeker niet de vlooienmars gespeeld, maar Liszt of Puccini. Deze muzikale recitals vormden de invulling van het onderdeel 'talent', dat voor 40 % meetelt in het eindoordeel. Het is ongelooflijk, gelet op de breedte van het begrip 'talent', dat praktisch alle kandidaten al dan niet zingend achter de piano zaten.

Wat moet je doen, als je Miss America wilt worden, en je talent ligt bij hoogspringen of cryptogrammen oplossen, of gedichten schrijven, of tennissen, of de omgang met zwakzinnigen, of nieuwe talen leren, of portret tekenen? Spijt hebben dat je geen traditionele opvoeding hebt genoten. In de 19de eeuw leerden meisjes uit gegoede kringen, behalve converseren, in ieder geval drie vaardigheden: tekenen, handwerken en pianospelen. Op zo'n manier konden ze de lange winteravonden een beetje doorkomen. Talent deed niet terzake, want met vlijt kan iedereen tot een bepaald niveau de kunst leren. De televisie maakte een eind aan de verplichting zelf voor tijdverdrijf te zorgen en aquarelleren of tekenen werden bezigheden voor uitverkorenen die het in zich hadden. Borduren doet bijna niemand meer, maar pianospelen is in het opvoedingspakket blijven zitten als keurmerk van de middenklasse.

Achteraf gezien is het begrijpelijk dat van de drie vaardigheden juist pianospelen is overgebleven. Tekenen en handwerken leiden tot produkten en waar moet je op een gegeven ogenblik heen met de rotzooi? De huizen worden kleiner en er is geen ruimte meer in het trappenhuis voor waterverfjes. Een huis zonder logeerkamer raakt snel verzadigd met geborduurde kussens. Maar van pianospel hebben alleen de buren last. Binnen het huis is een piano of vleugel een sieraad voor het meubilair. Een ander voordeel van de piano is dat de beoefening ervan niet tot kitsch leidt. Iemand die achter de piano zit kan beginneling zijn of gevorderde, een natuurtalent of een amuzikale ploeger, maar kitsch geeft het niet. Hoe anders ligt dat met het borduurwerkje dat niet alleen in verschijningsvormen maar zelfs in hoedanigheid tot het niveau van kitsch is gezonken. Ook het amateur teken- of schilderwerk is gevoelige materie. De kunstgeschiedenis is tezeer gemeengoed geworden. Een reproduktie van Cézanne is veiliger om aan de muur te hebben hangen dan een door een tante naar het leven gewaterverfde roodborst in een appelboom.

Die hele miss America verkiezing is toch al een zo met kitsch beladen onderneming, dat het voor de kandidaten raadzaam lijkt zich voor het onderdeel 'talent' zo gedeisd mogelijk te houden. De harp zou een te geaffecteerde indruk maken, de blokfluit vereist teveel talent om boven het padvinderniveau uit te stijgen, maar aan de piano valt niemand zich een buil.

Het uiterlijk, in wedstrijdterminologie de 'swimsuit competition', telt nog maar voor 15 % mee! Al is het eigenlijk 30 %, want de 'avondjurk-wedstrijd' (ook 15 %) komt neer op de badpak-wedstrijd maar dan in het lang. Het is moeilijk iemand te visualiseren die hoog scoort in badpak en laag in avondjurk of andersom. In theorie moet een voorbeeldig pianiste met iets te dikke billen een middelmatig spelende concurrente met een fotomodelfiguur kunnen verslaan. Toch gebeurt dat niet. Voornamelijk omdat er niemand met dikke billen tussenzit. In de badpak-wedstrijd zag ik niet het kleinste vormfoutje. Volmaakte maten, iedereen een tien!

Sneu was het onderdeel 'interview' (wegingsfactor 30 %). Misses America in spe moesten altijd al vragen beantwoorden om te demonstreren dat schoonheid zeker niet hand in hand gaat met dom gebabbel. Vroeger waren dat vragen als 'Wat wil je later worden?' of 'Wat zijn je hobbies?' Nu moeten ze een oplossing geven voor het probleem van seksuele kindermishandeling of een visie geven op de multiculturele samenleving – binnen dertig seconden wel te verstaan.

Met zoveel inwisselbaarheid op de onderdelen 'badpak', 'avondjurk' en 'interview' wezen alle pijlen in de richting van de veelbelovende operaster. Helaas had die een geprononceerde overbeet, zodat alsnog de sexy Hawaiaanse de titel greep. Hoeveel nadruk ook op uitnemendheid in zelfexpressie, de tijd is nog niet rijp voor een lelijke Miss America.