Beste Beatrijs,
Ik ben een meisje van veertien jaar en mijn opa’s en oma’s zijn helaas overleden. Ik heb een nichtje van mijn leeftijd, met wie ik goed bevriend ben. We zitten op dezelfde school en in dezelfde hockeyclub. Met haar opa en oma is na het overlijden van mijn eigen oma een hechte relatie gegroeid. Ik heb al meerdere keren samen met mijn nichtje bij hen gelogeerd. Er bestaat natuurlijk geen echte bloedband, maar zij willen graag dat ik hen met opa en oma aanspreek. Mijn ouders hebben mij geleerd dat de oudere bepaalt hoe hij/zij wil worden aangesproken, maar zelf vind ik het verkeerd voelen om hen opa en oma te noemen. Ik weet eigenlijk niet zo goed hoe ik dat tegen ze moet zeggen en ik weet ook niet hoe ik ze anders aan moet spreken. Hoe kan ik dit oplossen?
Surrogaatgrootouders
Beste Surrogaatgrootouders,
Er is weliswaar geen bloedband, maar het gaat wel om de opa en oma van je nichtje. Dus het is een soort van verre, aangetrouwde familie. Ik zou er niet moeilijk over doen, als ik jou was. Als je hen ziet, is het altijd in het gezelschap van je nichtje. Die spreekt hen natuurlijk aan met ‘opa en oma’. Het is makkelijk om hetzelfde te zeggen als je nichtje. Het is een beetje verwrongen om dan strikt vast te houden aan‘meneer en mevrouw’. Kennelijk hebben ze niet bedacht om je ‘opa Voornaam en oma Voornaam’ te laten zeggen: dat is een vaak gebruikte oplossing voor bijvoorbeeld grootouders van stiefkleinkinderen.
Er is absoluut geen bezwaar om voor het gemak van de omgang dezelfde aanspreekvorm te gebruiken als je nichtje. Je vindt hen aardig, er bestaat een goede band tussen jullie, je doet niemand tekort als je hen opa en oma noemt. Iedereen weet dat het niet je echte opa en oma zijn, maar als mensen zo’n soort rol vervullen voor een kind, is het helemaal niet erg om ze ook zo te noemen. Denk bijvoorbeeld aan de gewoonte dat kinderen de vrienden van hun ouders ’tante’ en ‘oom’ noemen. In Nederland is dit gebruik op z’n retour, maar in Suriname is dit heel algemeen. Deze aanspreektitel geeft geen familieband aan, maar een bepaalde mate van vertrouwelijkheid. ‘Tante of oom’ zeggen (of opa en oma) tegen vertrouwde volwassenen houdt het midden tussen het te formele ‘meneer en mevrouw’ en het te gemeenzame aanspreken met de voornaam. Tegenover de buitenwereld kun je altijd spreken over ‘opa en oma Achternaam’ om duidelijk te maken dat je het niet over je eigen grootouders hebt.
Lastige situatie. Als haar moeder bv was overleden en de moeder van haar vriendin deze rol een beetje zou overnemen en vervolgens aan het 14jarig meisje zou vragen of ze haar voortaan mam wil noemen zou het antwoord van Beatrijs vermoedelijk geheel anders geweest zijn. Ikzelf vind persoonlijk de waarde van het begrip oma of opa dichter bij moeder en vader liggen dan bij tante en oom
In Indische kringen is het gebruikelijk om “Oom voornaam” of “Tante voornaam” te zeggen tegen vrienden van ouders. Ik weet niet of het algemeen Indisch gebruik is, maar in mijn geval noemde ik kennissen van de generatie boven mijn ouders “Opa voornaam” of “Oma voornaam”.