Beste Beatrijs,
Bij mij op kantoor werkt sinds een jaar een leuke man van halverwege de veertig. Hij is goedlachs, gezellig en collegiaal. Met zijn aanwezigheid brengt hij leven in de brouwerij op de afdeling die wordt bevolkt door wat serieuze, hardwerkende mensen. Er werkt ook een collega van midden twintig. Zij is wat je noemt een mooie meid, altijd op en top gekleed en opgemaakt. Soms drinken we op vrijdag na het werk een borreltje met z’n allen.
De mooie meid beklaagde zich onlangs bij mij over het gedrag van de gezellige collega, die al een paar keer ongepaste opmerkingen tegen haar had gemaakt. Bijvoorbeeld: zij trekt haar warme trui uit in de kroeg, hij zegt lachend: ‘Ga zo door!’ Of: zij verzucht dat ze toch niet altijd op dezelfde afdeling kan blijven werken, hij zegt dat ze meteen bij zijn team mag aanschuiven zonder diploma’s te overleggen. Zij vindt hem een seksist, en heeft zich voorgenomen hem binnenkort en plein public de les lezen. Ik weet niet goed wat ik er van moet vinden. Zal ik hem waarschuwen?
Gezellig bedoeld seksisme
Beste Gezellig bedoeld seksisme,
Laatst zat ik in de zaal bij een forum met vier heren en een dame die door de voorzitter (man) een voor een geïntroduceerd werden. Toen de jonge vrouw als laatste aan de beurt was, vond de voorzitter het nodig om het woord ‘aantrekkelijk’ in zijn introductie te laten vallen. Het was maar één woordje, ongelogen bovendien – toch detoneerde het naar mijn gevoel. Dit was een forum over serieuze zaken: iedereen, inclusief de jonge vrouw, werd netjes ingeleid met de noodzakelijke achtergrondinformatie over diens of dier expertise, wat deed dat woordje ‘aantrekkelijk’ daar? Niet informatief, want iedereen kon zelf zien dat ze er goed uitzag. Niet relevant, want daar ging de discussie niet over. Ik kon er maar één woord voor verzinnen: seksistisch!
De gezellige collega verdient een bekeuring.
Eigenlijk is seksisme altijd vervelend, of het nu in de werksfeer plaatsvindt of in de vrije tijd. Waar cabaretiers in zalen volop mee scoren (het uitvergroten van stereotiepe verschillen tussen mannen en vrouwen ís ook echt grappig) valt al snel dood wanneer het tegen een specifiek persoon wordt gedebiteerd bij wijze van grapje of dubbelzinnigheid. Het is nu eenmaal niet leuk om te worden aangesproken als vertegenwoordiger van een demografische categorie. De aangesprokene wordt aldus ontdaan van zijn of haar persoonlijkheid en gereduceerd tot dat ene kenmerk. Het bij herhaling benadrukken van de fysieke aantrekkelijkheid van deze jonge vrouw door die ene gezellige collega valt onder onversneden seksisme, waarvoor hij een bekeuring verdient, althans een vriendelijk verzoek om er alsjeblieft mee op te houden, omdat deze belegen vorm van vrouwenbejegening irritant, vermoeiend en hopeloos niet-leuk is.
Of u uw collega moet waarschuwen of dat de vrouw in kwestie hem zelf een keer een verbale tik op z’n neus geeft, maakt weinig uit. Het zou ook al schelen, wanneer de rest van het gezelschap niet schaapachtig zou zitten meelachen met de ongein.
Ik vind dat er wat te heftig wordt gereageerd. De opmerkingen van die collega kunnen niet helemaal door de beugel, maar de dame in kwestie kan hem ook even apart nemen en zeggen “Joh, ik weet dat je het goed bedoelt, maar ik vind het vervelend, dus zou je dat soort opmerkingen niet meer willen maken?”.
En wat het “sexisme” betreft… op het moment dat er drie vrouwen aan tafel hadden gezeten en de man had zijn trui uitgedaan, was er misschien exact dezelfde opmerking gemaakt. Hetzelfde geld voor de opmerking “aantrekkelijk”. Ik heb ook meegemaakt dat een dame een introductiepraatje hield, en schalks opmerkte dat de knappe heer ongetrouwd was. Is het seksistisch als het twee kanten op gaat? Bovendien: dit is een compliment. Gaan we daar nou zo moeilijk over doen?
Over de opmerkingen van de collega:
Ongepast? Zeker. Seksistisch? Nee. Andersom kan de opmerking immers ook worden gemaakt. Vrouwen vallen iets te vaak in de slachtofferrol en roepen “seksisme”. Dit zijn ongewenste avances (seksuele intimidatie, als je het wat harder wilt benoemen), maar roep geen seksisme als het dat niet is.
Deze man mag best op zijn seksisme gewezen worden. Alleen moet je als vrouw het niet als seksisme bestempelen. Dit valt in een groep vaak slecht en stekelig. Je wil niet bekend staan als het gevoelige hittepetittje van de afdeling die niet tegen een viezig grapje kan.
Op zijn “Ga door!” opmerking bij het uitrekken van de trui is een simpele: “Waarmee, Robbert-Jan?” voldoende.
Het ‘aanschuiven zonder diploma’s te overleggen’ kan beantwoord worden met “Zeg Robert-Jan, jij beweert dus dat jij het goedkeurt als er incapabele mensen in je team komen werken? Wat zegt dit over de kwaliteiten van je team?”
Hiermee kaats je de bal terug en heb je twee vliegen in één klap: Robert-Jan zit met een mond vol tanden en zijn team kijkt eens met andere ogen naar deze bralbal.
Ik ben er ook wel voor om het luchtig te houden. Vooral om de reden, dat als het andersom gebeurt (vrouw maakt een seksistische opmerking richting man) de maatschappelijke moraal ervan uitgaat dat dit een leuke grap is, meer niet. Tweede reden is, dat als een man het label “seksist” opgeplakt krijgt, het nog maar een piepkleine stap is om hem er van te verdenken dat hij zich ook wel zal bezondigen aan seksueel grensoverschrijdend gedrag. En raak dat label maar eens kwijt, want ontkenning van de persoon in kwestie geldt meestal als “dat zeggen die mannen allemaal.”