Beste Beatrijs,
Vijftien jaar geleden ben ik verhuisd naar een stadje waar ook een oudoom van mij bleek te wonen. Na een hernieuwde kennismaking is het contact opgebloeid. Zijn vrouw is vijf jaar geleden gestorven, kinderen heeft hij niet. Als achternicht ben ik zijn enige familielid in de buurt. Naast mijn eigen gezin doe ik veel voor hem: koken, de was, administratie en vervoer naar vrienden en dokters. Vorig jaar hoorde ik van een nicht van mij dat mijn oudoom en -tante vroeger hebben vastgelegd dat hun erfenis na overlijden aan haar zou worden nagelaten. Zij vond dat onrechtvaardig, omdat zij hem nauwelijks nog zag, terwijl ik volop in zijn leven ben betrokken. Toen we dit met onze oudoom bespraken, zei hij dat dit zo met zijn vrouw was afgesproken en dat hij deze belofte niet wil verbreken. Hij zei dat mijn nicht mij heus wel wat zou geven, wat zij ook heeft toegezegd. Sinds ik dit weet, heb ik last van dubbele gevoelens. Aan de ene kant houd ik van hem, aan de andere kant lijkt het net alsof ik er uiteindelijk niet toe doe voor hem. Ook voel ik me overgeleverd aan mijn nicht. Wat moet ik hiermee aan?
In de kou
Beste In de kou,
Deze onrechtvaardigheid verteert u. Des te moeilijker om de zaak uit uw hoofd te zetten, omdat de situatie heel makkelijk geredresseerd kan worden, maar uw oudoom is daar te passief voor. Piëteit jegens zijn overleden vrouw is niet aan de orde. Hij is nu degene die beslist over zijn erfenis en de omstandigheden zien er heel anders dan toen zijn vrouw nog leefde. Uw nicht heeft u opmerkzaam gemaakt op het testament dat u geen recht doet. In feite geeft uw oudoom haar gelijk, maar hij probeert u gerust te stellen door u voor te spiegelen dat uw nicht zijn nalatigheid wel zal recht trekken. Dit is klinkklare luiheid. Hij zou u niet afhankelijk moeten willen maken van de (eventuele) goedgeefsheid van een derde. Het is zijn erfenis, hij moet zijn eigen wilsbeschikking maken.
Spreek met uw nicht af om nogmaals samen uw oudoom te bezoeken en laat haar uw zaak bepleiten. Zij kan hem dan dringend aanraden dat hij bij de notaris langsgaat om zijn testament aan te passen. Het is onrechtvaardig dat u jarenlang alle mantelzorg voor uw oudoom op uw schouders laadt, terwijl uw nicht alles erft. Het slaat nergens op om de ervende nicht op te zadelen met de plicht om deze onrechtvaardigheid recht te trekken. Hij moet daarvoor zelf de verantwoordelijkheid nemen en een verdeelsleutel ontwerpen via een wilsbeschikking bij de notaris. Het is belangrijk dat uw nicht aanwezig is bij dit gesprek, zodat het duidelijk is voor oom dat zijn twee familieleden het hierover eens zijn.
Als hij niets voelt voor een gang naar de notaris of daar nog steeds geen puf voor heeft, zal niemand het u kwalijk nemen dat uw enthousiasme voor de mantelzorg taant en dat u in het vervolg toch wat minder hard zult lopen met de hulp voor uw oudoom. Dat laatste hoeft u er niet bij te zeggen – dat zal hij in de weken na zijn weigering vanzelf wel merken.
Zorgt u voor uw oud-oom omdat u om hen geeft, of omdat u hiervoor gecompenseerd wil worden?
Als dat het geval is, kunt u beter afspreken dat u nu een vergoeding krijgt. U maakt tenslotte kosten. Daar mag de oud-oom best wat voor geven zolang u voor hem zorgt. Maar een stuk erfenis eisen? Of samen met de nicht verdelen terwijl deze man nog in leven is? Schaam u!
ik zou zeker niet nogmaals met de nicht langsgaan om oudoom verder onder druk te zetten zijn geld aan U na te laten. De mantelzorg zou los moeten staan van het al dan niet erven van de nalatenschap.
Wat U wel zou kunnen doen, is Uw gevoelens (dat U het gevoel hebt er niet toe te doen) eens rustig met Uw oudoom te bespreken. Wellicht betreft het een gesloten man die zich moeilijk uit?
Hoe dan ook: het zou heel fijn zijn als U voor Uw goede zorgen beloond zou worden, maar enig recht kan U niet doen gelden.
Iets anders is dat die goede zorgen best wat teruggeschroefd kunnen worden als het U te zwaar wordt. Oom is niet onbemiddeld, dus hij zou bijvoorbeeld ook een taxi kunnen nemen als hij vervoer nodig heeft naar vrienden of artsen. Ook voor was en maaltijden zijn er andere oplossingen denkbaar: bespreek dit met Uw oudoom.
Ik snap de vraag en de reactie van Beatrijs. Toch moet me van het hart dat je misschien niet alles in geld hoeft uit te drukken, en dat je ook gewoon iemand kunt helpen zonder daar een geldelijke beloning voor te verwachten. Ik vind het bovendien ook erg netjes van die nicht, die had ook niets kunnen zeggen.
Let ook op de fiscale kant van het verhaal: indien uw nicht erft en u vervolgens schenkt betaalt u beiden en erfbelasting ( over de erfenis van uw oom naar uw nicht) en schenkbelasting (over de schenking van uw nicht aan u). Een erfenis op voorhand verdelen voorkomt deze dubbele heffing. Nog een voordeel is dat u beiden gebruik kunt maken van de drempelbedragen voor vrijstelling en de lagere tarieven die gelden bij lagere erfbedragen. Uw oom zou toch niet onnodig de belastingdienst willen spekken? Uw notaris kan hier ook goed adviseren.