Op naar een dementievriendelijke maatschappij

Er is een bepaald soort overheidsinitiatieven, waardoor ik buitensporig geïrriteerd raak als ik erover in de kranten lees of radiospotjes hoor. Het gaat om sullige oplossingen voor allerhande maatschappelijke problemen en vooral het opgewekt toontje à la: ‘als we met z’n allen de schouders eronder zetten, wordt de wereld een stuk aangenamer’ bevalt me niet. De ene keer gaat het over pesten op het werk, waar honderdduizenden onder schijnen te zuchten – passieve toeschouwers worden via het invullen van een vragenlijstje op de website herkenpesten.nl aangespoord om in het geweer te komen. De andere keer gaat het over het creëren van een dementievriendelijk Nederland.

Omdat het aantal dementen (excuus: dementerenden) voorlopig blijft stijgen, komen er naar Brits voorbeeld projecten om personeel van winkels, banken, de spoorwegen, de politie, de maatschappij als geheel dus, beter te laten inspelen op deze patiënten. De staatssecretaris stelt 16 miljoen ter beschikking voor de ontwikkeling van ‘dementievriendelijke gemeenschappen’, die over vijf jaar gerealiseerd moeten zijn. Daartoe kunnen mensen trainingen volgen, hetzij in persoon, hetzij via sociale media. Aldus, lees ik in de Volkskrant, ‘kunnen dementerenden erop vertrouwen dat de buurman, de apotheek en de buschauffeur weten wat dementie inhoudt en kunnen helpen.’

Voor 16 miljoen euro de hele bevolking van Nederland paraat krijgen om adequaat te reageren op een vermoedelijk dementerende en op het juiste moment de helpende hand te reiken? Dat is een euro per persoon. Een koopje voor de overheid. Van apothekers zou je enige voorkennis over dementie mogen verwachten, al komen ze daar deze dagen misschien niet aan toe, omdat ze in beslag worden genomen door de woede van niet-demente klanten over de geprekstarieven. Ook hier kan een cursusje wellicht uitkomst bieden.

Er worden een paar voorbeelden genoemd van dementievriendelijkheid in het artikel. Het ene gaat over een bejaarde die met een brood ervandoor ging in de supermarkt. Geen winkeldiefstal, maar een falend geheugen voor betalingsverkeer. Oplossing: een training voor het personeel om te leren dat niet elke winkeldief een crimineel is, maar dat er ook sprake kan zijn van iemand die niet toerekeningsvatbaar is. Het andere voorbeeld ging over een fietsenmaker, bij wie een demente vrouw elke week een nieuwe fiets kwam halen. In plaats van over deze gang van zaken te steggelen regelde de fietsenmaker dat een paar vrienden van hem de meegenomen fiets elke week weer terugbrachten. Zo bleef de dementerende vrouw in haar waarde.

Verwarde man, niet gevaarlijk, is de weg kwijt. Daar heb je geen cursus voor nodig!

Dit is allemaal erg schattig, vooral het charteren van vrienden die wekelijks een fiets naar de rechtmatige eigenaar terugbrengen, maar op het grote geheel zet dit wel heel weinig zoden aan de dijk. Tien jaar geleden al maakte mijn goede vader, die het spoor behoorlijk bijster was maar in een prettige instelling zat waar ze niet van slot en grendel hielden, hele omzwervingen met het openbaar vervoer, van waaruit hij af en toe niet meer de weg kon terugvinden. Niets aan de hand. Buschauffeur en politie, soms een betrokken omstander, zorgden voor een veilige terugkeer, omdat binnen een paar minuten duidelijk was wat hier aan de hand was: verwarde man, niet gevaarlijk, is de weg kwijt. Daar heb je geen cursus voor nodig!

Het probleem van de dementerende ligt niet in een falende omgeving. Er zijn genoeg vriendelijke buren en vriendelijke mensen op straat. Het ligt bij de mantelzorger. En die heeft maar één ding nodig: extra supervisie, omdat hij/zij niet in z’n eentje 24 uur per dag daarmee bezig kan zijn. Dat betekent dagbesteding elders, eventueel nachtbesteding, zorgboerderijen, breiclubjes, kleine wandelclubjes, een-op-een vrijwilligers die fatsoenlijk gecompenseerd worden om structureel vriendelijk te zijn en tegelijk een beetje op te letten. Het kost natuurlijk wel meer dan 16 miljoen om een systeem van de grond te krijgen, waar mantelzorgers echt mee gebaat zijn.