Laatst kocht ik het boekje Waarom? Daarom! van Roué Verveer over Surinaams opvoeden, omdat ik hem wel eens op tv had gezien met een behoorlijk grappige cabaretsketch hierover. Het boek biedt niet veel extra bovenop deze cabaret routine, maar blijft het lezen waard, omdat Verveer geestig de draak steekt met de verschillen tussen de Nederlandse en de Surinaamse opvoedstijl en een paar sterke voorbeelden bij de hand heeft. In Nederland zit het kind op een troon met zijn ouders aan zijn voeten, in Suriname is het precies andersom – daar komt het op neer. De tegenstelling tussen een autoritair en een laisser faire regime laat zich makkelijk satirisch uitvergroten en Sheila Sitalsing (ook opgegroeid in Suriname) borduurde hier in het Volkskrant Magazine luchtig op voort. Strekking: de autoritaire aanpak in Suriname waar wel eens een tik valt, is zo gek nog niet vergeleken met halfzachte Nederlandse ouders die met alle geweld vriendjes met hun kinderen willen zijn.
Van Verveers boekje heb ik nog geen enkele recensie gelezen, en zeker geen furieuze, maar Sitalsing kreeg de wind van voren op de Opiniepagina en van de ingezonden-brievenschrijvers. Verontwaardigde deskundigen en burgers brachten kindermishandeling, drugsgebruik, criminaliteit en tienermoeders in stelling om de Surinaamse opvoeding in diskrediet te brengen en wezen er fijntjes op dat de in vrijheid blijheid opgevoede Nederlandse kinderen op de eerste plaats staan van de internationale ranglijst voor geluk. Oftewel: westerse opvoeding rules!
Als kinderen te veel zeggenschap krijgen, snijden ouders zichzelf in de vingers.
Dat was zwaar geschut. Alsof iemand die kanttekeningen plaatst bij de rituele Nederlandse onderhandelingshuishouding meteen een voorstander is van de zwarte pedagogiek. Natuurlijk niet. Zowel Verveer als Sitalsing verwerpen het slaan en het bedreigen van kinderen. Het gaat hun om de vraag wie de baas is. De Surinaamse stijl kun je autoritair noemen, tegenover democratisch hier ten lande, maar voor mij ligt de tegenstelling eerder op het vlak van eenvoud tegenover ingewikkeldheid. Of duidelijkheid tegenover vaagheid. Er bestaat altijd enige wrijving tussen ouderlijke en kinderlijke belangen, die moet worden opgelost. Als kinderen te veel zeggenschap krijgen, snijden ouders zichzelf in de vingers. Beide partijen zijn gebaat bij duidelijkheid en een heldere structuur, met als bonus voor de kinderen: meer vrijheid om binnen de gestelde grenzen hun eigen gang te gaan.
Dat ouders de baas zijn en de regels bepalen (‘Nee, we nemen geen hond’, ‘Speelgoed opruimen, nu!’) is in westerse landen allang niet meer vanzelfsprekend en zeker niet in Nederland, waar iedereen kopschuw is voor autoriteiten. Westerse, hoogopgeleide ouders zijn daardoor veel tijd kwijt om hun kinderen in de gewenste richting te manoeuvreren. Om het regelrechte bevel te vermijden leggen ouders hun kinderen keuzemenu’s voor, zodat die kinderen het idee hebben dat ze zelf beslissen: ‘Wil je nu je tanden poetsen of over vijf minuten? Wil je vanavond worteltjes of spinazie?’ Ook moeten ze erg opletten om het kinderlijke ego niet te kwetsen. Dit kan door het gedrag en niet de persoon af te keuren: ‘Jou vind ik lief, maar dat je je eten op de grond gooit vind ik stinkvervelend.’
Daarnaast moeten ouders meespelen op de grond, supporteren in zwembad en langs de lijn, coachen bij het huiswerk en heel veel oh en ah roepen bij alle verrichtingen. Vanaf een jaar of vier begint het grote onderhandelen. Zeuren, uitleg geven, discussiëren over onbenulligheden waarvan een kind niet en een ouder wel de draagwijdte overziet – het kost allemaal handenvol tijd en als het er op aan komt telt de stem van het kind niet eens mee, want bij echt belangrijke kwesties (kind wil niet dat papa en mama gaan scheiden) wordt er niet naar hem geluisterd. De kindgerichte opvoeding is niet alleen vermoeiend en inefficiënt, maar op een dieper niveau ook nog eens hypocriet.
Chapeau!!! Beatrijs!!!! Jij hebt het begrepen!!!
Mooi, en scherp op de snede geschreven! Als meisje, opgevoed in Surinaamse stijl, met een autoritaire vader en een zachtere moeder, maar met een master in Westerse Pedagogiek op zak is het voor mij vaak balanceren! Ervaringsdeskundig snap ik dat het dreigen, slaan en chanteren vaak averechts werkt, bracht mij voornamelijk angst, maar de structuur en het idd soms niet hoeven nadenken over het waarom..”pap zei dat ik dat moest doen” is heerlijk eenvoudig… Ik geef mijn kinderen idd ook keuzes, “als je nu tanden poetst kun je nog even naar beneden komen, als je straks gaat dan blijf je boven” maar bij de echt belangrijke kwesties, eten, slapen, hygiëne, school is er geen enkele ruimte voor discussies!