Lijdensweg

In de tv-documentaire ‘Ei voor later’ liet filmmaakster Marieke Schellart haar worsteling zien met haar eigen biologische klok. Met betraande ogen constateerde ze dat iedereen in haar omgeving kinderen kreeg, terwijl zij, een vrouw van 35, de afgelopen vijf jaar nog niet eens een relatie had gehad. Het was moedig om een filmdocument te maken van de acties die zij ondernam om dit probleem aan te vatten, want je komt in allerlei onprettige en ongemakkelijke situaties terecht, wanneer je besluit om niet bij de pakken neer te blijven zitten, maar maatregelen te treffen.

In Nederland zal van de vrouwen, die geboren werden in de jaren zeventig, naar verwachting een op de vijf kinderloos blijven, en het merendeel van die twintig procent heeft daar niet vrijwillig voor gekozen. Er lopen tienduizenden single 35-plus vrouwen rond met een onvervulde kinderwens. Natuurlijk zouden zij naar de spermabank kunnen gaan of zich laten bezwangeren door een passant in het uitgaansleven, maar de meeste vrouwen willen toch liever een kind binnen een bestendige liefdesrelatie, dus wachten ze in toenemende stress op de juiste man. Met het risico dat het tegen die tijd te laat zal zijn voor spontane voortplanting. Een manier om tijd te winnen is vitrificatie, oftewel het invriezen van eicellen. Deze techniek wordt in Nederland alleen op medische indicatie toegepast, maar in België kunnen vrouwen ook om sociale redenen terecht à raison van 11.000 euro voor de hele procedure van hormoonbehandeling, eicelextractie en opslag in de vrieskist.

Deze weg besloot de filmmaakster te bewandelen, terwijl ze daarnaast ook actief moeite deed op relatiegebied door aan haar vrienden, kennissen en ouders de naam van een potentieel geschikte man te vragen om een afspraakje mee te houden. Een briljant idee, omdat een afspraak met een via-via bekende nooit die kilheid heeft en het erop of eronder karakter van een internetdatingcontact. Niet dat het iets hielp in dit geval – gespitst zijn op de benodigde klikken en vonken zet kennelijk meteen al de handrem op zo’n date.

Een van de gegadigden werd afgekeurd, omdat hij, rijdend aan de rechterkant van het meisje bij een fietsritje van café naar huis, even inhield om links van haar te kunnen rijden: de klassieke manier waarop een man en een vrouw naast elkaar fietsen, de man aan de buitenkant als een buffer tussen de vrouw en het verkeer. ‘Wat doe je nou?’ had ze verontwaardigd uitgeroepen, alsof zij als zelfstandige, onafhankelijke vrouw deze ouderwetse bescherming nodig zou hebben! Het pijnlijke van dit voorval lag niet in de mannelijke ontkenning van de vrouw als geëmancipeerd persoon die heus wel voor zichzelf kan zorgen, maar in de vrouwelijke aanval op zijn automatische hoffelijkheid. Als dergelijke simpele welwillendheid al wordt afgestraft, is een relatie gedoemd tot hopeloosheid, want de man moet dan bij alles wat hij doet of laat nadenken of hij niet over een bepaalde grens heengaat.

Er was de vorige week veel aandacht voor het net verschenen boek van Elma Drayer, Verwende prinsesjes, waarin de auteur zich sterk maakt voor financieel onafhankelijke, full time werkende vrouwen. In haar ogen gedragen vrouwen zich lui en verwend met hun deeltijdbaantjes en hun behoefte aan ‘tijd voor zichzelf’. Geredeneerd vanuit een strikt arbeidsethos heeft Drayer een punt, maar als vrouwen zelf hier geen probleem mee ervaren blijft de kritiek in de lucht hangen. Marieke Schellart en al die andere 35-plus vrouwen hebben precies gedaan wat Drayer vindt dat moet gebeuren, en wat ouders trouwens ook altijd tegen hun dochters zeggen: ‘Je kan alles worden wat je wil, het gaat erom dat je later bevredigend werk kunt doen en dat je voor jezelf kunt zorgen.’ En dit consigne heeft hen met een gevoel van innerlijke leegte opgescheept, waardoor ze idiote bokkensprongen moeten maken (eicelextractie, deprimerende date-activiteiten) om de onvermijdelijke onvruchtbaarheid voor te blijven.

Het geldt als buitengewoon incorrect en anti-emancipatoir om tegen jonge meisjes te zeggen dat hun belangrijkste taak in het leven is om bijtijds een geschikte man te vinden en kinderen te krijgen. Maar zo ligt het wel. Problemen op het gebied van opleiding, werk en carrière, zelfs ook van echtscheiding, kunnen op elk moment in je leven worden aangevat en geredresseerd. Voor kinderen krijgen daarentegen ligt de slagboom dichterbij dan het lijkt.