De opkomst van internet en van mobiele communicatiemiddelen zo’n twintig jaar geleden was net zo’n grote revolutie als de anticonceptiepil in de jaren zestig. Beide uitvindingen hebben een enorme weerslag gehad op het dagelijks leven en hoe mensen met elkaar omgaan. Revoluties brengen cesuren met zich mee: er is sprake van de tijd ervoor en de tijd erna. Mijn adolescentie vond plaats in de jaren zeventig (de tijd van de vrije seks) en vrouwen van de generatie boven mij zeggen tot op de dag van vandaag nog wel eens spijtig dat ze graag later waren geboren, want dat had hun veel ellende gescheeld op het gebied van relaties, omgewenste zwangerschappen, stiekeme abortussen en premature huwelijken. Begrijpelijke jaloezie van ouderen op jongeren, die zich ook wel voorgedaan zal hebben na de uitvinding van de gloeilamp en de auto die een eind maakte aan het geklooi met kaarsen en koetsen.
Toch ben ik niet jaloers op de internetgeneratie, althans niet op de manier waarop zij hun liefdesleven leiden. Het lijkt me zelfs een grote verschrikking. Mensen onder de dertig zijn opgegroeid met internet en mobiele telefonie en weten niet anders of zo ziet het leven eruit. Vanzelfsprekend zitten ze op Hyves, Facebook en msn, waar ze hun hele hebben en houwen etaleren. Internet is een enorme privacy-verzwelger, waar mensen zich weinig van bewust zijn en wanneer ze ineens wel aan de rem willen trekken, is het te laat. De romantische of scabreuze sporen van een helaas verzuurde alliantie zijn veel moeilijker van internet te verwijderen dan erop te zetten en blijven daar tot in lengte van dagen circuleren.
Het is hoe dan ook lastig om relaties privé te houden, omdat gesprekken die vroeger in persoon of telefonisch werden gevoerd, nu vaak via msn verlopen, waarvan de inhoud ook weer opgeslagen en doorgestuurd kan worden. Internet vormt een soort openbare spiegel van het persoonlijk leven, die voortdurend moet worden aangepast met updates. Bij een verbroken verhouding snelt de dumper onmiddellijk naar zijn of haar facebook-profiel om de wereld te verkondigen dat zijn status van ‘gebonden’ veranderd is in ‘single’. De gedumpte die misschien nog hoopte op verzoening vat dit op als belediging bovenop kwetsuur en aarzelt niet om wraak te nemen door nog eens wat compromitterende foto’s van de ex-geliefde het internet op te slingeren. Via twitter en vriendennetwerken is het bovendien makkelijk voor exen om elkaars gangen te blijven nagaan en zich tot stalker te ontpoppen.
Wraak, roddelen en opscheppen over veroveringen maken natuurlijk altijd deel uit van de bedrijvigheid op het terrein van de liefde, maar het gemak waarmee foto’s en andere informatie kunnen worden verspreid heeft de drempel voor laaghartige acties wel heel erg verlaagd. Op elk ogenblik kan iedereen in wat voor omstandigheden dan ook met een mobieltje te grazen worden genomen en voor de honden geworpen. Zelfs als het in onschuld gebeurt kan het zich nog tegen je keren: in Amerika krijgen tieners die zich aan sexting wagen (naaktfoto’s van zichzelf of hun geliefde per mobiel versturen) gevangenisstraf wegens het verspreiden van kinderporno. Gezellig, zo’n liefdesleven!
Niets heeft de liefde zo om zeep geholpen als sms.
Erger nog dan de transparantie is het instant karakter van de moderne liefde. De grote platmaker in dezen is het sms’je. Niets heeft de liefde zo om zeep geholpen als sms. Het lijkt een leuk flirtmiddel om de contacten op gang te brengen. Maar is de relatie (of iets wat daar op lijkt) eenmaal tot stand gekomen, dan is het snel afgelopen met het spel van aantrekken en afstoten. Liefde bloeit bij obstakels en afstand. Mobiele telefonie en vooral sms overbrugt afstanden op een botte, opdringeringe en dwingende manier. De conventie vereist dat ontvangers snel antwoorden. Doen ze dat niet, dan geldt dat als een teken van desinteresse. Door middel van sms-verkeer kunnen geliefden voortdurend inbreken in elkaars dagelijks leven. Elk romantisch verlangen of smartelijk missen kan onmiddellijk de kop in worden gedrukt, omdat de geliefde altijd op afroep beschikbaar is onder de voorkeurstoets. En dus ook controleerbaar: waar ben je? wat doe je? met wie? De sms heeft een eind gemaakt aan verlangen en spanning in de liefde. Bij instant contactmogelijkheden (ook nog door allerlei omstanders mee te lezen) is er niets meer om naar te streven en verwordt de liefde tot routine. Makkelijk, efficiënt en transparant, maar zonder noemenswaardige romantiek.
Beste Beatrijs,
Ik prijs mij gelukkig dat ik wel van de internet-generatie ben. En dat ik snap hoe ik mijn hyves-profiel kan afschermen voor vreemden. En dat ik begrijp hoe ik per e-mail kan flirten. En dat ik begrijp dat de ontvanger wel eens wat beters te doen heeft dan acuut mijn e-mails of SMS-jes te beantwoorden – net zoals ik ook wel eens een tijdje op een (handgeschreven) brief moet wachten.
Ik prijs mij gelukkig dat een langdurige e-mailuitwisseling van vele jaren geleden ondertussen is uitgelopen op een heel fijn, goed huwelijk.
Ik wens u dit geluk van harte toe. Niet alle techniek is vijandig – met gezond verstand komt een mens zeer ver. Overigens bevindt u zich in zeer goed gezelschap in uw afkeer van het internet – onze geliefde Koningin kan er ook niet aan wennen.