Arie Boomsma is heus een aardige jongen, die homo’s helpt met uit de kast komen en zich inzet voor de poëzie (doelen waar niets op aan te merken is), maar soms steekt er in hem iets pastoraals de kop op, waar ik een beetje iebel van word. Vorige week lichtte hij bij Knevel & Van der Brink zijn volgende project toe: het tv-programma ‘Lang zal je lever’ over de alcoholproblematiek onder jongeren, beter bekend als comazuipen. Geflankeerd door een ex-comazuipster die na psychologische begeleiding haar leven had gebeterd, analyseerde hij de redenen waarom zo veel jongeren zich bewusteloos drinken en in het ziekenhuis terecht komen.
Als je geen hoge dunk van jezelf hebt, ga je aan de drank. Logisch toch?
‘Omdat ze het geld ervoor hebben misschien?’ suggereerde Knevel, maar zo plat lag het niet volgens Boomsma. Het kwam veeleer doordat veel jongeren geen goed gevoel over zichzelf hebben: zeg maar een laag zelfbeeld. Met deze gewatteerde analyse wordt jeugdig alcoholmisbruik gepsychologiseerd en in dezelfde adem verexcuseerd: ze kunnen er niets aan doen, want als je geen hoge dunk van jezelf hebt, ga je aan de drank. Logisch toch? Hoe de jongeren aan dat lage zelfbeeld komen laat zich raden: te veel onzekerheid, te weinig bevestiging, te veel verwaarlozing, te weinig liefde, kortom tieners lijden aan het leven zelf.
Medeleven met zondaars is altijd goed, maar te veel empathie werkt patroniserend. Alsof comadrinkers zielige types zijn die een uitweg voor hun problemen zoeken in de drank. Welnee, bijna alle gevallen zijn te herleiden tot regelrechte stompzinnigheid. Jonge tieners zonder drinkwervaring die stiekem experimenteren met flessen sterke drank. Na drie in straf tempo geleegde glazen tegen elkaar zeggen: ‘Nou, ik merk er niets van’ en vervolgens bij het vijfde glas omvallen. Wedstrijdjes houden wie het meeste bier kan drinken in een half uur. Likeuren of andere mengdrankjes achterover slaan alsof het limonade is (de zoetheid maskeert de alcohol). Alles door elkaar drinken omdat het je wordt aangeboden. Urenlang gezellig meedrinken met de rest, terwijl je maar vijftien jaar oud bent en nog geen vijftig kilo weegt.
Achter de 648 gevallen van in het ziekenhuis opgenomen comazuipers in 2010 (weer een stijging vergeleken met het jaar daarvoor) staan duizenden of tienduizenden tieners die aan de goede kant van de streep bleven, maar dat is zuiver toeval. Hadden ze net een glaasje meer gedronken of waren ze die avond iets vroeger begonnen of hadden ze niet op tijd de boel uitgekotst, dan waren zij de pineut geweest. De scheidslijn tussen comazuipers en niet-comazuipers is flinterdun – ze drinken allemaal te veel of ze nu wel of niet in het ziekenhuis terecht komen.
Met een laag zelfbeeld heeft dit vanzelfsprekend niets te maken. Het zijn de omstandigheden die gelegenheid bieden. Tieners drinken niet uit ongenoegen met hun leven, maar gewoon omdat het kan, omdat hun vrienden het ook doen, omdat het bij vrijetijdsbesteding hoort en omdat er niets anders te doen is om drie uur ’s nachts. Eigenlijk precies dezelfde redenen waarom volwassenen ook drinken. Voor tieners is het nog moeilijker om maat te houden dan voor volwassenen, van wie ook velen de grootste moeite hiermee hebben.
Tieners zitten niet anders in elkaar dan dertig, veertig jaar geleden, maar hun dagelijkse leven ziet er wel totaal anders uit. Ze leiden veel meer het leven van een semi-volwassen kostganger, waarin ze met inachtneming van hun schoolverplichtingen hun eigen tijd indelen, hun eigen sociale agenda erop nahouden, zelf geld verdienen met baantjes, gaan en staan waar ze willen, zonder bedtijden of thuiskomtijden. Natuurlijk roepen ouders: ‘Is je huiswerk af? Geen drugs, niet roken, gebruik condooms en drink niet te veel!’ maar zijn ze eenmaal uit het zicht, dan moet je het maar vertrouwen. Je kunt tieners niet de omgang met leeftijdgenoten verbieden.
Het alcoholprobleem is te groot voor ouders. De wettelijke leeftijdsgrens moet naar 18 jaar.
Goede analyse van een groot sociaal probleem.
Naast dat de leeftijdgrens naar 18 jaar moet, zal er ook stevig opgetreden moeten worden naar winkeliers die toch drank verkopen aan minderjarigen.
Dan verkopen die winkeliers die drank wel aan de ouders, die thuis het ‘goede voorbeeld’ geven en toestaan dat hun kinderen drinken (het jongste dat ik heb gezien is een kind van 6 dat een half glas bier mocht van zijn moeder, die om 14.00 uur zelf al aan het pimpelen was).
Of ouders die het goed vinden dat hun kinderen zich thuis vast laveloos zuipen, want als ze ‘indrinken’ dan is het uitgaan minder duur.
Heb het programma niet gezien maar voor zover ik weet is een groot deel van de ‘comazuipers’ jonger dan 16 jaar. Oftewel, het aanbod is het probleem niet. Jongeren weten altijd wel aan drank te komen.
Het probleem is mijns inziens veel hardnekkiger en lastig op te lossen. Onze hele cultuur is doordrenkt met alcohol. Het is niet gek dat jongeren nieuwsgierig worden als ze al jaren in hun directe omgeving zien dat volwassenen zich in het weekend klem zuipen en dat hun ouders elke avond samen een fles wijn soldaat maken.
Het alcoholverbruik is gegroeid met de welvaart. Iedereen kan het zich veroorloven en heeft genoeg vrije tijd om eens zich eens in de zoveel tijd een stuk in de kraag te drinken. Ik suggereer niet dat er niets tegen het probleem te doen is, maar om het probleem op te lossen zal er een cultuurverandering nodig zijn.
Helemaal mee eens!! ‘Lang zal je lever’ is overigens geen zinnige titel, en ‘Levers redden’ dus ook niet, als het gaat om alcoholgebruik door jongeren. Hersenschade is het acute gevolg voor die kinderen, al na één keer drinken. Leverschade treedt pas na langdurig overmatig alcoholgebruik op. Die Arie Boom moet z’n huiswerk (research) gaan doen. Het boek van Dick Swaab hierover eens nalezen bijvoorbeeld.