Beste Beatrijs,
Ik krijg af en toe vragen over mijn oog. Als ik moe ben of de hele dag naar het computerscherm heb gekeken, loens ik. Daar heb ik verder geen last van. Ik heb een prima zicht en heb geen bril nodig. Ik heb sinds kort een nieuwe baan en opeens vroeg een (verder aardige) collega: ‘Het valt me op dat je ene oog iets naar binnen staat. Hoe komt dat?’ Vervolgens ging ze er ook nog op door, terwijl ik probeerde het gesprek een andere kant op te sturen. Ik vind dit een impertinente vraag. Hoe kan ik dat op een beleefde manier duidelijk maken? Ik heb lang in Spanje gewerkt en ga veel om met anderstaligen, maar deze vraag krijg ik alleen in Nederland.
Wat is er met je oog?
Beste Wat is er met je oog,
Het is ongepast om bij andere mensen te informeren naar afwijkingen in het uiterlijk. Nederlanders staan bekend om hun botheid, hun recht-voor-z’n-raapheid en niet te vergeten hun neiging om iets te constateren wat niet geconstateerd hoeft te worden, omdat het al lang duidelijk is. Tegen iemand met een houten been kun je de opmerking ‘Hé, ik zie dat je een houten been hebt’ beter achterwege laten. Laat staan dat je vraagt hoe dat zo gekomen is. Als uw collega botte vragen stelt, mag ze ook een bot antwoord krijgen. U kunt best iets zeggen in de trant van: ‘Goed gezien, mijn ene oog loenst, maar ik heb geen zin om erover te praten’ of: ‘Waarom wil je dat eigenlijk weten?’ of als ze blijft aandringen: ‘Wat kan het je schelen?’ U bent niet verplicht om stompzinnige vragen te beantwoorden en door uitdrukkelijk te weigeren om antwoord te geven maakt duidelijk dat u hier geen prijs op stelt.
Waarschijnlijk heeft de collega niet door hoe bot het is. Je zou ook op een vriendelijke manier kunnen zeggen: “Ik vind het eigenlijk geen passende vraag”, of “Je vraag vind ik impertinent”. De brievenschrijver geeft aan dat de collega verder aardig is, dus er is grote kans dat ze op deze vriendelijke manier leert dat je zulke vragen niet hoort te stellen.
‘Wat kan het je schelen?’ is erg leuk in dezen!
Op zo’n recht-voor-z’n-raap-vraag kan je het beste recht-voor-z’n-raap antwoorden en er niet omheen draaien. Dus gewoon zeggen: ik vind het niet netjes dat je informeert naar medische informatie, laten we het ergens anders over hebben.
Niet eromheen draaien of tegenvragen gaan stellen, want dat blijft uitnodigen tot conversatie. Gewoon afkappen, dan ben je er direct van af. Wees niet bang om de ander te beledigen, want zij waren in overtreding door zo’n vraag te stellen. Als ze gepikeerd reageren is dat niet uw probleem.
Ik draaide zulke domme opmerkingen om in een grapje.
“Wat fijn, dat je ziet dat ik loens, was me zelf nog nooit opgevallen. Nu weet ik dat: bedankt daarvoor!”
De meest lompe figuur begrijpt de ironie.
Het kan toch gewoon belangstelling zijn? Juist omdat ze ‘verder’ aardig is zal ze geen kwade bedoeling hebben. Interesse in een ander is iets heel anders dan nieuwsgierigheid. Het is blijkbaar een gevoelig onderwerp, anders zou er niet zo overspannen op gereageerd worden.
Gelukkig vinden de meeste ouders van kinderen die loensen het geen stompzinnige vraag en brengen hun kind naar de oogarts en stellen daar exact dezelfde vraag. Ik kan het ook geen impertinente vraag noemen, maar het is erg vervelend als iemand vaak dezelfde vragen of opmerkingen te horen krijgt.
Misschien is het een goed idee om heel vriendelijk te antwoorden: “Dankjewel voor je belangstelling. Het is een lang verhaal, maar als het onderwerp je interesseert, adviseer ik je om het artikel over strabisme op Wikipedia te lezen. Daar staan meerdere oorzaken vermeld en zo krijg je een completer beeld van het onderwerp dan ik je kan geven.”
In de lijn van het antwoord: als 10-jarige leerde ik van mijn moeder op onbeleefde vragen te reageren met een (zogenaamd) verbaasd: “Hoezó?” Werkt perfect!
Ik vind dat Beatrijs het teveel in het ongepaste trekt. Ik ben 24 jaar pijnpatiënt, en soms is dat opgevallen. Dan geef ik netjes antwoord op de vragen. Of ik moset zelf een pas op de plaats maken en informeer ik anderen uit mezelf. Nooit vond ik dat ongepast, en het hoort bij de normale dagelijkse belangstelling dat mensen elkaar over elkanders wel een wee vragen stellen. Misschien niet al te direct, maar op een rustig moment kan dat best. Het hoeft geen taboe te worden.
Ik ben zelf halfzijdig verlamd, na een herseninfarct. Natuurlijk kun je dat zien…maar ik heb er geen enkele moeite mee, als mensen vragen: “hoe komt dat?” Ik vind het juist prettig, dat ik kan uitleggen, waarom ik ’n beetje hinkel op één been; zo kom ik overal waar ik wil zijn. (dat heb ik liever, dan dat mensen zelf proberen te bedenken, waarom ik loop zoals ik doe….Ik hoef mij toch niet te schamen?
Het lijkt me niet handig om in een nieuwe baan meteen bits te reageren. De collega is aardig dus haar bedoeling is goed. Binnen een week weet iedereen wat er met uw oog is en is het nieuwtje er af.
Wat een cynische/zure antwoorden. Hoezo moet een botte vraag met een botte reactie worden beantwoord? Je kunt toch ook zeggen ‘dat hou ik graag voor mijzelf’ of ‘daar praat ik liever niet over’. En bovendien, misschien is het wel echte belangstelling.