Het hobby-perspectief

Beatrijs Ritsema

De vriendelijkste woorden scheppen vaak de grootste afstand. Hobby is zo'n woord met een geniepige lading. Zelf heb ik één hobby (bridgen), die mij op mijn oude dag hopelijk van de straat zal houden en dat is dan ook precies waar hobbies voor dienen. Terwijl iemands enthousiasme voor postzegels verzamelen of de marathon lopen toejuichbaar genoeg is, lijkt het wel alsof het woord 'hobby' er iets miezerigs van maakt. Alles wat als hobby wordt bestempeld, wordt in dezelfde adem subtiel gekleineerd.

Dit komt door de strikte scheiding tussen werk en vrije tijd. De prototypische hobbyist is iemand die niet zulk geweldig werk heeft, en zodra de vrije uurtjes of weekenden aanbreken, naar het balkon snelt om de duiven te melken of naar de waterkant om z'n hengel uit te werpen. Verder heb je kinderen die erachter moeten komen wat ze leuk vinden en de gepensioneerde die wanhopig op zoek is naar iets om de dagen mee stuk te slaan. Ga op safari, lokken de folders. Word lid van de wandelclub, doe een cursus pottenbakken. Het heeft iets treurigs, deze bezigheden die als compensatie dienen voor de saaiheid van de dagelijkse routine of als dam tegen de altijd op de loer liggende verveling.

Het begrip hobby scherpt de tegenstelling aan tussen werk en vrije tijd. Er zijn veel mensen met vervelend of zwaar werk, maar in een leuke hobby kunnen ze zich toch uitleven. Er zijn wat minder mensen met leuk werk en die hebben geen hobbies maar interesses. Een interesse ligt in het verlengde van je persoon; een hobby lijkt er meer aan vastgeplakt, zoals je op gezette tijden een speciaal hoedje op kunt zetten dat een signaal afgeeft: nu ben ik geen lokettist bij de spoorwegen, maar parachutespringer temidden van parachutespringers. Het een (werk) heeft niets met het ander (hobby) te maken. Achter elke norse spoorwegbeambte kan een toegewijd stijldanser schuilgaan. Dat is ontegenzeggelijk mooi, maar toch ook een beetje een doekje voor het bloeden, omdat het werk echter dan de hobby is.

Hobbies floreren in contactadvertenties. Toneelbezoek, skivakanties, snorkelen, antiekmarkten – hoe sterk een persoon ook in zoiets op kan gaan, op het moment dat dat deel uit gaat maken van een contactadvertentie devalueert het tot een decoratieve activiteit, iets om jezelf mee op te tutten. De informatieve waarde van decoratie is gering. Voel ik me meer of minder aangetrokken tot iemand die aan paardrijden doet? Met de hand op mijn hart: het maakt me niets uit.

Het favoriete gespreksonderwerp van een quizmaster met kandidaten luidt sinds jaar en dag 'hobbies'. Het is het veiligste terrein dat maar betreden kan worden. Die kandidaten moeten geïntroduceerd worden en je kunt niet over het weer gaan praten.

Hobbyist was altijd al een scheldwoord, waarmee iemand effectief in de marge gedrukt kon worden. Je kunt iemand behoorlijk degraderen door delen van zijn leven als hobby te bestempelen. Een goed voorbeeld hiervan is kinderen krijgen en opvoeden. Sinds de breed beschikbare anticonceptie zijn kinderen een keuze die je wel of niet kunt maken. Door deze vrijwilligheid gaan ze vaak in een moeite door voor particuliere hobby. Zoals je lid wordt van de zangvereniging – je kunt het doen, je kunt het ook laten. Het rare is dat ouders in El Salvador of Marokko nooit gezien worden als mensen met een specifieke hobby namelijk kinderen, niet in hun eigen land, maar ook niet in Nederland.

Elke hobby is vrijwillig, maar niet alles wat vrijwillig gebeurt is om die reden een hobby. Deze houding trivialiseert om niet te zeggen corrumpeert het leven. Het is geen hobby om getrouwd te zijn of samen te wonen. Het is ook geen hobby om vrienden te bezoeken of je om familieleden te bekommeren, ook al gaat er soms veel tijd in zitten en doe je het uit vrije wil. Brieven schrijven valt er ook niet onder, net zo min als boodschappen doen en werken. Zelfs seks valt er niet onder en als iemand wel seks in het rijtje hobbies noemt, zit er ergens iets mis. Al die dingen horen bij het leven en het feit dat je ergens plezier in hebt is mooi meegenomen, maar dat maakt het nog niet tot een hobby die anderen welwillend kunnen tolereren, zoals je dat kunt doen wanneer je buurvrouw een cursus flamencodansen begint. Als iets er echt toe doet, dan is de hobbysfeer zowel te kneuterig als te luxueus.