Gij zult alert zijn

Als je alleen een hamer hebt, gaat alles er op een gegeven ogenblik uitzien als een spijker. Deze zegswijze schoot me te binnen na het lezen van een interview vorige week in NRC Handelsblad met psychotherapeute Martine Delfos die om commentaar werd gevraagd op de Amsterdamse crèchemisbruik-affaire. Zedenschandalen trekken veel aandacht. In low-brow media als De Telegraaf en de commerciële zenders leggen reporters zich er doorgaans op toe om zo veel mogelijk informatie van direct betrokkenen of anders van hun familieleden, buren of desnoods van hun huishoudelijk personeel boven water te krijgen. In high brow media wordt dit spitten naar incriminerende getuigenissen sleazy gevonden en wendt men zich liever tot een deskundige die het schandaal kan duiden. Dus reist De Telegraaf af naar Letland om te graven in de jeugd van ‘het monster van Riga’ en krijgen NRC-lezers Martine Delfos.

Deskundigen zijn altijd een noodsprong in geval van sensationele misdaden. Van de zaak zelf weten ze niet meer dan de gemiddelde krantenlezer, dus bevatten hun analyses zelden iets opmerkelijks wat niet iedereen aan de borreltafel allang zelf had bedacht. ‘Seksueel misbruik is verschrikkelijk,’ tekent de verslaggever op. So far, so good. Het zou vreemd zijn om het tegenovergestelde te beweren en natuurlijk is een therapeut die zich bezighoudt met traumaverwerking erop gespitst om de kwalijke effecten van kindermisbruik aan de kaak te stellen. Maar het gaat mis wanneer Delfos van misbruik een algemeen probleem maakt met algemene oorzaken en algemene remedies. De deskundigheid van een therapeut ligt erin om individuele patiënten met persoonlijke problemen zodanig te helpen dat ze een draaglijker leven kunnen leiden. Als de therapeut gaat generaliseren, vliegt-ie uit de bocht en dat was precies wat er in dit interview gebeurde.

Ouders moeten veel alerter zijn op kindermisbruik, beveelt Delfos aan bij wijze van remedie. Nog alerter? Terwijl niemand z’n kind van onder de tien vijf minuten ongesuperviseerd laat? Moet je ze dan niet meer naar crèche, school of vioolles sturen? Of moet je je kinderen wekelijks terloops (want niet bang maken natuurlijk) vragen of er nog iemand met z’n vingers in hun broekje heeft gezeten? Niet alleen ouders, iedereen dient alerter te zijn op mogelijke gevaren. Als voorbeeld geeft ze dat pabo’s die meer jongens willen aantrekken als docent in het basisonderwijs niet moeten vergeten om te selecteren op pedoseksuelen. Daarmee propageert ze een permanente staat van paranoia. Als het aan haar ligt geldt elke zeventienjarige jongen met een havodiploma op zak die naar de pabo wil in die mate als verdacht dat het de moeite waard is om hem met een paar honderd andere jongens door een pedoseksuele screening te halen, wat dat dan ook moge zijn – naar plaatjes van blote kinderen kijken met elektrodes aan het geslachtsdeel?

Niet dat deze paranoïde alertie veel zoden aan de dijk zal zetten trouwens, daar is deze maatschappij veel te geseksualiseerd voor. Volgens Delfos is er veel te veel seks overal: op internet, op tv, op de billboards. Zelfs kleuters zien onbedoeld porno. We leven in een verdorven cultuur en dat komt weer door de seksuele revolutie van de jaren zestig, toen seks werd losgekoppeld van het huwelijk. Aha, dus eigenlijk is het allemaal de schuld van Phil Bloom, Hugh Hefner en Germaine Greer.

De loskoppeling van seks en huwelijk als oorzaak van ontspoorde zeden – deze redenering kennen we uit orthodox-katholieke kringen, de fundamenteel-christelijke hoek en niet te vergeten de moslims. Als alles wat in de verste verte met seks te maken heeft nu maar gewoon opgesloten zou worden binnen de ommuurde veste van het huwelijk, dan hadden we geen problemen met deviante seks. Was het maar zo eenvoudig! Elke cultuur, demo- of theocratisch, modern of antiek, heeft te maken met voorechtelijke tienerseks, buitenechtelijke seks, pornografie, prostitutie, verkrachting en andere soorten misbruik waaronder kindermisbruik. De slachtoffers van katholieke prelaten uit de preutse tijden van een halve eeuw geleden kunnen erover meepraten. Of er nu veel of weinig seks in het dagelijks leven figureert maakt geen verschil voor de roofzuchtigen die het op kleine kinderen hebben gemunt. Kindermisbruik is een afschuwelijke misdaad, maar niet zo alledaags dat ouders in opperste staat van paraatheid moeten worden gebracht. Uiteindelijk heeft de krantenlezer meer aan sleazy berichtgeving in dezen dan aan hysterische alarmering.