Geld vragen voor verjaardag

© Sjoerd van der Zee

Ik ben een geëmancipeerde, zelfstandige vrouw die binnenkort vijftig wordt. Ik wil deze mijlpaal vieren met een feest voor mijn familie, vrienden en kennissen – bij elkaar zo’n 40 man. Het probleem zit ’m in het cadeau. Ik wil liever geen bloemen, planten, wijn of prullaria. Ik heb een kunstwerkje op het oog en daarom vraag ik geld. Maar hoe bieden mensen dat aan? In een gesloten of een open envelop? Met een kaartje erbij of zonder? Moet je de envelop in het bijzijn van de gever openen of juist niet? Moet ik de naam van de gever erop schrijven, als er geen afzender op staat of moet het anoniem blijven? Maar hoe stuur ik dan later een schriftelijk bedankje?

Gedoe met envelopjes

Beste Gedoe met,

Uit uw vele vragen rondom de envelopjesetiquette blijkt al dat er iets grondig mis zit met het verschijnsel als zodanig. Goede etiquetteregels zijn namelijk eenduidig en werpen niet meer vragen op dan zij beantwoorden. Het envelopje mag dan steeds verder oprukken in het sociale verkeer als vervanging voor het cadeautje, het blijft een moeizaam en uitgesproken onelegant gebaar. Uw serie vragen (Moet het anoniem? Moet ik meteen kijken hoeveel er in zit of pas later? Moet ik hoeveelheden kunnen koppelen aan gevers of juist niet?) is een litanie van gêne die voortvloeit uit schending van het principe dat mensen elkaar niet betalen in situaties van vriendschap en liefde. Contant geld hoort bij de markt en is geen middel om genegenheid uit te wisselen. De etiquette is hier heel uitgesproken over: geen envelopjes. De enige uitzondering wordt gemaakt voor (groot)ouders die hun (klein)kinderen een financieel extraatje willen geven, maar in dat geval gaat de stroom van machtig naar minder machtig en daar is niets op tegen. Op gewone feestjes van mensen die iets te vieren hebben, staat men als gelijken tegenover elkaar, en dan gaat men elkaar geen geld overhandigen, alsof men de taxichauffeur of de loodgieter betaalt. Dat is een affront en zal ook altijd een affront blijven, hoeveel iedereen ook tegenstribbelt dat dit tegenwoordig echt wel kan. Het kan niet, want het is gênant.

Betekent dit dat u willoos overgeleverd bent aan veel te veel bloemen en prullige siervoorwerpen voor op de schoorsteenmantel? Absoluut niet. U wil graag een kunstwerk? Goed idee! Het enige wat u te doen staat is om een nabij persoon (goede vriend/in, zuster of broer) te vragen of hij/zij de inzameling der gelden op zich wil nemen. Daartoe schrijft deze organisator de genodigden aan met het verzoek om deel te nemen aan een omschreven, gemeenschappelijk cadeau. Dit briefje kan desnoods worden ingesloten bij de uitnodiging, als er postzegels gespaard moeten worden. Genodigden kunnen dan een (zelfgekozen) bedrag storten op rekening van de organisator. Op het feest wordt het cadeau (of een symbolische versie daarvan) met enig ceremonieel in de vorm van een kort speechje aan u overhandigd, samen met een felicitatiekaart, waarop de namen van de contribuanten (zonder de bedragen erachter) staan vermeld. Op die manier staat niemand oog in oog met baar geld, kan iedereen bijdragen naar eigen inzicht, zonder dat u per persoon kunt traceren wat u ‘waard’ bent, en krijgt u toch uw speciale, grote cadeau. Een tijdje later stuurt u alle contribuanten een kaartje, bijvoorbeeld een foto van het bewuste kunstwerk, met veel dank voor hun bijdrage en voor een onvergetelijke dag.