Beste Beatrijs,
Ik ben 57 jaar en weduwe. Na het overlijden van mijn man zeven jaar geleden heb ik lang in de put gezeten. Op zeker moment ging ik weer werken en nu heb ik een deeltijdbaan als verpleegkundige en doe daarnaast een studie. Alles bij elkaar een druk maar fijn leven.
Over een paar maanden krijgt mijn dochter een kindje en word ik tot mijn vreugde oma. Ik woon vrij ver bij haar vandaan, op tweeënhalf uur rijden. Mijn dochter kwam laatst met de vraag of ik een dag per week wilde oppassen. Haar schoonmoeder die bij haar in de buurt woont gaat dat ook doen. Ik heb haar gezegd dat ik niet structureel wil oppassen, maar alleen af en toe als het zo uitkomt. Wekelijks een dag op en neer reizen vind ik te zwaar.
Nu kwam zij met een andere vraag: of ik wil oppassen als haar schoonouders met vakantie gaan? Dit stel gaat minstens twee keer per jaar met vakantie. Ik heb toen nogmaals gezegd dat ik te ver weg woon en dat het allemaal maar moet kunnen. Waarop zij antwoordde: ‘Waar een wil is, is een weg.’ Zelf ben ik altijd thuismoeder geweest. Pas op latere leeftijd ben ik buitenshuis gaan werken. Ik geniet van de vrijheid om mijn eigen leven te leiden. Ik vrees dat de vakanties van de andere grootouders mijn leefritme gaan bepalen, omdat ik dan verwacht word voor hen in te springen. Hoe kan ik mijn vrijheid behouden?
Op afroep oppassen
Beste Op afroep oppassen,
Uw dochter kan nog zo veel zelfzuchtige plannen maken voor goedkope kinderopvang, maar u blijft de baas over uw eigen leven en als u niet bereid bent om vaste oppasafspraken te maken, is dat uw goed recht. U hebt het druk met eigen activiteiten en de vijf uur reistijd die het u telkens zou kosten om uw dochter uit de brand te helpen vindt u te veel. U hebt dit al tegen uw dochter gezegd, waarop zij antwoordde: waar een wil is is een weg.
Dit antwoord laat zien dat zij u niet begrepen heeft. Zij denkt dat het een kwestie van ‘niet kunnen’ is, maar het is veeleer een kwestie van ‘niet willen’. Natuurlijk, sommige mensen gaan door roeien en ruiten om alsjeblieft op hun kleinkind te mogen passen, maar spijtig voor uw dochter hoort u niet bij die groep. U verheugt zich op het grootouderschap, maar u wil niet worden ingeroosterd in het zorgschema voor uw kleinkind, ook niet als invaller.
Er zit niets anders op dan uw dochter nogmaals en nu nog duidelijker uit te spellen hoe de vlag ervoor hangt. Zeg tegen haar: ‘Het spijt me, kind, maar ik ben gehecht aan mijn vrijheid om te gaan en staan waar ik wil. Ik wil geen structurele oppasdagen, ook niet als invalkracht, want ik heb andere prioriteiten. Natuurlijk wil ik mijn kleinkind regelmatig zien, maar dan in de sociale sfeer en niet als oppasser. In geval van nood zal ik je helpen, maar alleen bij wijze van uitzondering. Je zult andere oplossingen voor de opvang moeten vinden, want op mij kun je niet rekenen.’
Op 2 uur afstand “structureel oppassen” is evident niet te doen, en “noodhulp” is gewoon onmogelijk. Blijft u zo ver weg wonen, dat wordt u “Oma in de Verte”, Voor de kleinkind(eren) blijft u een vreemde dame die ze op sommige feestjes zien; nader tot hen komt u nooit. Wat een verlies voor u zelf.
Toen wij tien jaar geleden wegens pensioen vrij konden verhuizen, zijn we dicht bij de kleinkinderen (nu zeven, van 2 tot 13 jaar oud) gaan wonen, met het doel ze volop mee te maken hun ouders te helpen. Het werd en is onze grootste vreugde. Een kleinzoon van 3 die bij ons thuis eens zei “Ik woon ook hier”. We zien alle kleinkinderen elke week; al 10 jaar. Anderhalve dag per week vaste oppas; en massa’s tijd voor ons zelf.
U heeft een beroep waar u bijna overal wel werk kunt vinden. Overweeg om dicht bij uw dochter te gaan wonen, en daar een nieuw leven op te bouwen.
Beroepshalve maakt elders werken weinig verschil. Het was ons niet makkelijk de vriendenbanden in onze oude woonplaats op afstand te zetten. Wij hebben in onze nieuwe woonplaats intense sociale contacten kunnen opbouwen, en dragen verantwoordelijkheid in kerk en maatschappij. Wij zijn nog steeds dankbaar voor de rijkdom die we hebben gekregen dank zij die verhuizing. Hier kunnen we oud worden, met het veilige gevoel niet alleen te zijn.
Beatrijs: deze oma mag ons gerust e-mailen.
Beste Eric,
Ik vind deze reactie een klein beetje geredeneerd vanuit de eigen situatie. Beroepshalve mag verhuizen voor oma wel mogelijk zijn, maar dat wil nog niet zeggen dat dit financiëel kan.
Oma is nog niet met pensioen en verder speelt misschien ook een rol dat zij waar ze nu woont een heel mooi sociaal leven heeft en geen tijd/zin heeft om dit elders opnieuw op te moeten bouwen.
Daarnaast vind ik dat ouders primair verantwoordelijk zijn voor hun kroost en zelf voor de kinderen moeten zorgen. Om hulp vragen aan familieleden is natuurlijk een mogelijkheid, maar dat wil nog niet zeggen dat dochterlief recht heeft op oma’s tijd.
Oma mag hier zelf over beslissen en niet iedere oma staat te wachten om dag in dag uit op te passen.
Beste Eric,
Een oma die “alleen” oma wil zijn, is prima. Voor het kind misschien wel leuker en beter om een oma te hebben die ook echt oma kan zijn.
Het is juist goed dat deze oma zo’n veerkracht heeft getoond en haar leven weer op de rails heeft gezet. Het is de verantwoordelijkheid van de ouders om voor hun kinderen te zorgen. Daarbij is het niet vanzelfsprekend dat grootouders inspringen.
Daarbij moet oma niet doen wat niet goed voelt. Dat is tevens een heel goed voorbeeld voor de (klein)kinderen.
Nog even een andere reactie: ik ben het helemaal eens met bovenstaande reacties van Dave en Petra. Maar ik kan toch ook niet voor me houden dat me ook een ander gevoel bekroop bij het lezen van de brief van deze oma. Ik heb zelf nog geen kinderen, maar ik weet dat als ik straks er wel één zou hebben, mijn moeder graag een dag in de week oppast. Dat vind ik heel erg leuk! Deze oma woont te ver weg, dus ik snap uiteraard dat dit niet gaat (en snap dan ook niet dat de dochter dit van haar vroeg). Maar ik snap wel dat de dochter het vraagt om twee keer per jaar tijdens een vakantie op te passen. Als ik vanuit mezelf redeneer, zou ik het best jammer vinden als mijn moeder ook dat niet zou willen. Ik vind het natuurlijk nog steeds haar goed recht om nee te zeggen, maar ik zou stiekem ook een beetje teleurgesteld zijn. Gewoon omdat ik mijn kind liever bij mijn moeder zie logeren dan bij anderen, en omdat het me leuk lijkt om te zien dat mijn moeder zich verheugt op zo’n logeerpartij!
Juist.. schoongrootouders gaan twee keer per jaar met vakantie (2x2weken of zo?) en kunnen dan hun structurele 1 oppasdagje per week niet ‘doen’. En de andere (nog jonge en duidelijk energieke!) oma vindt het te veel om dan (4 daagjes?) in te springen als ‘noodhulp’? Wie weet komt het niet eens zo ver.. kans is groot dat de mama dan zelf wel een dagje verlof neemt, of er een andere oplossing uit de bus komt. Zo is het in elk geval bij mijn zus gegaan.. eerst volle paniek over onthaalmoeders en verlofdagen.. en uiteindelijk bleek dat allemaal vanzelf in de plooi te vallen. Je dochter wil wss. gewoon horen dat ze op je kan rekenen als het echt nodig is, ook voor haar is het nieuw, toch? Ik zou het persoonlijk heel erg vinden als mijn eigen moeder botweg weigerde om ‘mogelijk op 1 jaar tijd 4 totaal nog niet vast liggende en dus netjes afspreekbare, niet aaneensluitende daagjes op haar kleinkind te passen, als het uitkomt’. Ik betwijfel dan ook ten zeerste of de briefschrijfster echt ’tot haar grote vreugde’ oma wordt. Je dochter heeft het, itt wat Beatrijs schrijft (al vermoed ik door de laatste zin dat ze iets anders denkt ;)), wel degelijk begrepen.. het is geen kwestie van niet kunnen, maar heel duidelijk van niet willen. Hopelijk neem je het je dochter en schoonzoon ook niet kwalijk wanneer het hen later echt niet uitkomt, zelfs geen 4x/jaar, om je te komen opzoeken in het bejaardentehuis!
Je kunt de verzoeken van je dochter ook omdraaien – haar schoonmoeder wil graag oppassen en zij wil niet dat haar moeder zich gepasseerd voelt als zij niet gevraagd wordt. Vandaar haar vraag, waarbij zij waarschijnlijk ook al wist dat dit geen haalbaar verzoek was. Wat betreft het oppassen tijdens de vakanties – het is een vraag waaruit ook waardering wordt geuit voor jou als moeder – je dochter wil graag dat haar kinderen een goed contact opbouwen met hun oma. Door een dagje op te passen is dit makkelijker te doen, dan tijdens alleen een bezoekje. Inderdaad is het dan een kwestie van willen bij oma. De vraag de bij me opkomt is inderdaad of oma wel tot haar ‘grote vreugde’ oma wordt. Als je vrijheid al door 4 oppasdagen per jaar wordt beknot en daardoor je leefritme wordt bepaald, kun je beter toegeven dat je niets met je kleinkinderen te maken wilt hebben. Immers – je leefritme wordt vanaf nu ook bepaald door hun verjaardagen en eventuele andere heuglijke momenten in hun leven.
In de laatste regels bespeur ik een kritische uiting naar je dochter, namelijk dat zij blijft doorwerken – jij hebt je immers altijd opgeofferd om thuis te blijven en bent pas later gaan werken. Blijkbaar verwacht je dit ook van haar. Dat staat echter los van de oppasvraag die zij jou stelt en is haar eigen keuze. Ook zonder jouw medewerking zal zij haar kinderen goed kunnen opvoeden en opvangen. Het is jouw keuze of je daarin wilt participeren of niet.
Ik snap niet dat wij hier in Nederland zo ego zijn. In mijn cultuur is het vrij normaal dat de grootouders de kleinkinderen opvangen en wanneer deze grootouders de ouderdom bereiken zullen ze kunnen rekenen op de hulp van de kinderen en kleinkinderen. Investeer in relaties en de familiebanden.
Ik vind inderdaad net als Kinna dat we soms wat egoïstisch zijn: maar niet op dezelfde manier! Ik vind het heel egoïstisch om maar te verwachten dat opa en oma wel komen helpen. Zij hebben minstens 20 jaar van hun leven gegeven om voor jou te zorgen – en nu verwacht je dat ze opnieuw hun leven gaan ombouwen omdat je zelf kinderen hebt? Deze dochter moet hetzelfde doen als oma: minstens 20 jaar van haar leven geven voor haar kind. Zij heeft hier immers voor gekozen, oma niet. Hoe ze dat doet (thuis werken, part-time werken, kinderopvang, oppas) mag ze zelf weten, maar ze moet niet bij mamma blijven aankloppen voor hulp. Zelf wil ze over 20 jaar ook haar vrijheid terug.
Mijn oma sprong wel eens in voor mijn ouders maar dat was niet structureel en mijn ouders peinsden er niet over om haar onder druk te zetten, op welke manier ook. En zo hoort dat ook. Raar om te lezen hoe oma’s emotioneel worden gechanteerd en van alles worden beticht zodra ze na jaren zorgen hun vrijheid claimen. Ik vond het overigens heerlijk dat oma niet een soort interim-ouder was. Zij was een hele liefdevolle verwen-oma, dol op haar kleinkinderen, en ik heb fantastische herinneringen aan haar.
De vreugde over het bericht dat ik oma zou worden werd onmiddelijk overschaduwd met de mededeling dat de oma’s straks op ‘mochten’ passen. Van enig overleg was geen sprake. In de loop der jaren zijn er zes kleinkinderen geboren. Waar en wanneer ik het kon combineren met mijn eigen werkzaamheden en de zorg voor een ziekelijke echtgenoot ben ik bij gesprongen en paste op. Het lijkt een trend te zijn onder de huidige egocentrische jonge ouders om ouders/grootouders voor het karretje te spannen en ze als personeel in te zetten.En geloof me, ik kom er nog genadig vanaf. Aan de schoolpoort tref ik steeds meer grijze hoofden die ,zeker nu de opvang bijna onbetaalbaar wordt, ingezet worden. Opa die nu hij met pensioen is een hele andere voorstelling had en met tranen in zijn ogen zegt:’de kinderen, altijd maar de kinderen, ik kom zelf nergens meer aan toe.’ Of: we hebben nummermelding genomen, en nemen niet meer op!’ En altijd de onuitgesproken dreiging. Als we het niet doen komt er ruzie en dan zien we de (klein)kinderen niet meer. Het is heel lastig om hierin je grenzen aan te geven en toch moet het om niet over belast te worden. Vaak hebben grootouders ook nog een baan en is er ook nog sprake van zorg voor de eigen bejaarde ouders/schoonouders.Grenzen stellen kan tot een breuk leiden zoals in mijn geval. Omdat mijn dochter na haar scheiding dichtbij kwam wonen, paste ik zodoende ook vaker op haar viertal. Dit tot groot ongenoegen van schoondochter en zoon die de kinderen van mijn dochter niet vinden deugen. Ze eisen exclusieve zorg voor de eigen kinderen en keuren het af dat een van de andere kleinkinderen ook aan MIJN tafel zitten om mee te eten. Hun hele eisen pakket heb ik zonder er verdere aandacht aan te schenken in de prullenbak gegooid. Met als gevolg een breuk tussen zoon en schoondochter.En minimaal contact met de kleinkinderen. Ik zie ze nu alleen op het schoolplein. Haar zeventig jarige moeder heeft het van mij ‘mogen’ overnemen. Ik zou willen dat ik alleen de ‘verwen’ oma kon zijn. Want hoe ik het ook draai of keer, ik houd van álle zes. Niet van alle opgelegde verplichtingen.Gewoon vrij en blij te kunnen genieten van heel dat grut.