Beste Beatrijs,
Wat moet ik doen als ik bij mensen eet die niet gewend zijn aan tafel te bidden?
Onlangs aten we bij een schoonzus. Normaal geeft zij gelegenheid tot stilte, dat deed ze nu niet. Vermoedelijk omdat al haar kinderen en kleinkinderen erbij waren. Daar had ik begrip voor, maar ik vond het wel pijnlijk. Ik heb stil voor mezelf gebeden. Omdat mijn man en ik al vreesden dat het zo zou gaan, hadden we gezegd dat we niet op de lunch zouden komen. Daarom arriveerden we tegen tweeën, maar ze hadden op ons gewacht. Hartelijk bedoeld, maar ik vond het niet zo geslaagd. Voor mij is bidden en danken heel belangrijk, omdat het niet vanzelfsprekend is dat je aan een welgevulde tafel zit en net zoveel kunt eten als je wilt.
Kan ik hardop verzoeken om stilte bij mensen die niet geloven? Ik vind dat eigenlijk te brutaal, maar ik vind het ook pijnlijk om onder de (doorgaande) gesprekken te bidden. Ik voel me dan beslist niet op mijn gemak. Ik vermijd dit soort situaties zoveel mogelijk door een uitnodiging tot eten te ontlopen.
Een ogenblik stilte
Beste Een ogenblik,
Als ook maar één persoon uit een gezelschap behoefte heeft om te bidden of te danken voor het eten, dan hoort de gastheer/vrouw dit verzoek te honoreren en namens u om stilte te verzoeken. Als u de maaltijd gebruikt bij mensen die u goed kennen, zullen zij dat automatisch doen. In geval van uw schoonzuster gebeurde dat niet. U denkt dat dat komt doordat er te veel niet-gelovigen waren, en dat zij het daarom te veel rompslomp vond. Ik denk dat het komt doordat ze het gewoon vergeten was. Haar hoofd zat bij de soep, ze vroeg zich af of het eten niet verpieterd was na die lange wachttijd en ze dácht er helemaal niet aan dat u wilde bidden.
Het is vervelend als een gast zelf om stilte moet verzoeken en daardoor de aandacht op zich vestigt. Kinderen weten niet wat er aan de hand is, verraste volwassenen zullen denken dat u een toespraak wil gaan houden. Om dit te vermijden moet u vlak voor iedereen aan tafel gaat de gastvrouw aanschieten en haar eraan herinneren of ze even een moment van stilte wil inlassen. Elke beschaafde gastheer/vrouw zal u onmiddellijk ter wille zijn. Sterker nog: ze zullen u bedanken dat u hen hier aan herinnerd hebt, want het is imperatief dat mensen die willen bidden of danken hiervoor de gelegenheid krijgen. En het is de taak van degene die het etentje organiseert om te zorgen dat die gelegenheid er komt. U hoeft dus geen etentjes te vermijden wegens het bidprobleem. U hoeft alleen de heer of vrouw des huizes van tevoren even in te seinen dat u graag een moment van stilte wilt.
Zelf ben ik van gereformeerden huize, en als zodanig ook gewend voor mijn eten te bidden, en – komend uit een relatief ouderwets gezin, ook binnen de gereformeerde kringen – werd de etiquette er met de paplepel in gegoten. Zo bestaat er ook een zeer simpele etiquette rondom het bidden voor het eten. Wellicht is deze etiquette inmiddels achterhaald geworden in deze geseculariseerde samenleving, maar ze luidt als volgt: in een klein gezelschap: wanneer men bekend is met het feit dat er iemand aan tafel zit die graag voor zijn eten bidt, dient de gastheer/vrouw voor deze gast om stilte te vragen. Wanneer men onbekend is met de eventuele religieuze gebruiken van zijn gasten, dient men vooraf aan de maaltijd te vragen of er gasten zijn die graag een moment van stilte believen. Om als gast zelf om stilte te moeten vragen schept een ongemakkelijke situatie voor de bidder. In een restaurant of groter gezelschap is het vrij gebruikelijk dat slechts de directe tafelgenoten van de bidder rekening met hem of haar houden, afhankelijk van de situatie door in het geheel even stil te zijn uit respect voor de tafelgenoot, of door op dat moment niet direct het woord tot hem of haar te richten of luidruchtig met de andere tafelbuur te gaan converseren – ongeveer zoals men niet bruut inbreekt op een gesprek dat een tafelgenoot met de tafelgenoot aan zijn of haar andere kant zou kunnen hebben.
De bidder uiteraard heeft in een overigens seculier gezelschap natuurlijk de verantwoordelijkheid zijn gebed niet ellenlang te maken, zoals het ook onbeleefd is slechts onderonsjes met de linker tafelgenoot te houden en degene aan de rechterkant totaal te negeren.
Goed het is een beetje lang geworden, maar ik hoop dat het een zinnige aanvulling op uw advies aan “één bidder” kon zijn.