Envelopjes ook bij overlijden?

Beste Beatrijs,

Bij bruiloften, jubilea en dergelijke geven gasten vaak een envelopje. Nu lijkt het me zo’n goed idee om dit gebruik ook of misschien wel juist bij begrafenissen in te voeren. Als iemand overlijdt, komen nabestaanden naast het verlies en de rouw voor onverwacht hoge kosten te staan, zelfs bij een goede uitvaartverzekering. Hoe wordt iets een gebruik, wie bepaalt wat wenselijk is, wat tot de etiquette behoort?

Envelopjes bij overlijden

Beste Envelopjes bij overlijden,

Een manier van doen bereikt de status van conventie, wanneer de meerderheid zich zo gedraagt. Een enkele keer lukt het om nieuwe conventies van bovenaf op te leggen (binnenshuis niet roken is een bekend voorbeeld), maar doorgaans moeten nieuwe gebruiken het hebben van hun aanstekelijkheid. De een imiteert de ander, vaak niet eens bewust. In de jaren zeventig kreeg het tot dan toe sporadisch voorkomende gebruik om elkaar drie zoenen te geven ineens vleugels, omdat een groeiend aantal mensen graag een spontane, enthousiaste indruk wilde maken.

Een begrafenis is geen gelegenheid om nabestaanden envelopjes met bankbiljetten toe te schuiven.

U zou het envelopjes-gebruik willen uitbreiden van feestelijke vieringen naar begrafenissen. Ik heb daar enige aarzeling bij. Om te beginnen is contant geld voor bruiloften en jubilea eigenlijk óók al geen geschikt cadeau. Prima als een derde een inzameling houdt voor een gemeenschappelijk cadeau, maar een envelopje op de uitnodiging als signaal dat iemand wel een aanvulling op z’n huishoudportemonnee kan gebruiken is toch behoorlijk ordinair.

Een begrafenis is geen gelegenheid om nabestaanden envelopjes met bankbiljetten toe te schuiven. Ja, een uitvaart kost geld. Maar met de bankrekening van de overledene en een uitvaartverzekering kom je een heel eind. Het staat nabestaanden vrij om uit alle keuzemogelijkheden de goedkoopste variant te kiezen: van de kwaliteit van de kist en de grafsteen tot en met de versnaperingen na afloop. Ook zonder uitvaartpolissen hoort het bij goed-burgerlijke zelfredzaamheid om een potje spaargeld achter de hand te houden voor calamiteiten, zodat nabestaanden hun dierbare overledene op een fatsoenlijke manier ter aarde kunnen bestellen, desnoods voor een basistarief dat slechts voorziet in een kopje koffie en een plakje cake. Het is nog nooit gebeurd dat een overledene niet begraven werd omdat er geen geld was. Ook dakloze overledenen worden niet aan hun lot overgelaten. Zij krijgen een sobere begrafenis van de gemeente en een dichter schrijft voor hen persoonlijk een gedicht.

Ik vermoed dat er weinig mensen te porren zijn om mee te betalen aan de uitvaart van vrienden en kennissen. Ze doen hun best om nabestaanden te ondersteunen bij de rouw, vaak ook in natura met soep en zelf gekookte maaltijden, maar het gebruik om envelopjes te overhandigen omdat er iemand dood is zie ik niet snel gevestigd raken. Voor ouderen die voortdurend vrienden en kennissen aan de dood verliezen zouden die kosten nog wel eens flink kunnen oplopen. De situatie dat iemand maar niet naar de begrafenis van een vriend gaat omdat er van hem een envelopje wordt verwacht, lijkt me uitgesproken onwenselijk.