De traagheid van sociale media

Beste Beatrijs,

Op het gevaar af een ouderwetse kerel genoemd te worden (ik ben 43), toch maar
eens een vraag over moderne communicatiemiddelen, zoals facebook, whatsapp, sms en dergelijke. Ik ga met mijn tijd mee en vind die ontwikkelingen interessant, maar ik heb er steeds vaker een ongemakkelijk gevoel bij. Wat me stoort is de vrijblijvendheid bij het elkaar beantwoorden. Vooral op facebook wordt er voortdurend gemultitaskt. Ik zit geregeld minutenlang op een antwoord te wachten en dan komt er een mededeling terug in de trant van ‘ik moest even het vuilnis buiten zetten’. Ik heb me er al bij neergelegd dat je blijkbaar 24 uur per dag bereikbaar moet zijn en dat mensen met allerlei andere dingen bezig zijn, terwijl ze gsm-gesprekken voeren, maar toch. Eis ik te veel onverdeelde aandacht en moet ik het niet zo serieus nemen of moet ik gewoon eens opperen dat ik het vervelend vind? Om het even in perspectief te zetten: als ik bij iemand op bezoek ben en we hebben een gesprek dat zich naar de keuken verplaatst omdat er gekookt moet worden, dan stoor ik me daar veel minder aan. Wat doe ik verkeerd?

In de wacht

Beste In de wacht,

Facebook, whatsapp en sms zijn weliswaar razendsnelle media, maar ze verhouden zich tot een lopend gesprek als correspondentieschaak tot een gewone schaakpartij. Vaak gaat het om betrekkelijk onpersoonlijke mededelingen die je voor kennisgeving aan kunt nemen (‘Heb net de schuur geverfd’) of waar geen haast bij zit (‘Ik geef volgende week een feestje, kom je ook?’). Op facebook en twitter delen mensen informatie, foto’s en meningen en de consument van de berichtjes kan reageren op een tijd dat het hem uitkomt, of helemaal niet reageren.

Als u een tweegesprek wil voeren dat iets om het lijf heeft, moet u geen sociale media gebruiken. E-mail komt daarvoor nog het meest in aanmerking, omdat dit veel lijkt op de ouderwetse brief. Maar net zoals met brieven het geval was, hoeft de ontvanger niet ogenblikkelijk te antwoorden.

De sociale media zijn door hun virtuele karakter vrijblijvender dan een levende conversatie (hetzij onder vier ogen, hetzij onder twee oren per mobiel of vaste lijn). Als u met iemand een lopend gesprek wil voeren, zult u moeten bellen, skypen of een ouderwetse tête-à-tête afspraak maken. U hoeft niet 24 uur per dag bereikbaar te zijn. Het voordeel van de mobiele telefonie is nu net dat je hem uit of stil kunt zetten en later terugbellen. Het klopt dat mensen vaak andere dingen doen tijdens het telefoneren. Ze zitten in de trein of ze lopen op de markt of ze ruimen de afwasmachine uit. Afhankelijk van de aandacht die deze bezigheden vergen kan een gebelde zeggen: ‘Mag ik je later even terugbellen, ik kan nu niet rustig praten.’ Maar soms interfereert het gesprek niet met de bezigheden van de gespreksgenoot. Net zoals u er geen last van hebt dat de persoon bij wie u op bezoek bent aardappels staat te schillen, hoeft u er ook geen last van te hebben dat degene met wie u belt de hond uitlaat of overhemden strijkt.

Het ligt anders met mentaal afleidende activiteiten. Die kannibaliseren elkaar wel. Iemand die aan het bellen is kan niet tegelijkertijd z’n e-mail doornemen, een film bekijken of z’n facebookprofiel updaten. Ook autorijden combineert niet goed met mobiel bellen. Dat soort multitasken is een mythe. Als u een telefoongesprek voert en uw gespreksgenoot geeft u niet de een-op-een aandacht die hierbij hoort, dan zegt u: ‘Je hebt het druk, merk ik, we spreken elkaar later nog wel’ en u hangt op.