Beste Beatrijs,
Op groepsreis in Thailand merkten wij dat een, aanvankelijk wat stille, reisgenoot verstandelijk gehandicapt was. Deze jongen van een jaar of 35 was contactgestoord, en áls hij deelnam aan een conversatie was hij niet te volgen. Het enige wat hij deed was al fotograferend achter de reisbegeleider aanlopen, die zich geen raad wist met de situatie, maar braaf deed waarvoor hij werd betaald – wat moest hij anders? De deelnemers dineerden de eerste avonden nog samen met de reisleider en zijn gehandicapte klant, maar uiteindelijk wist iedereen wel een manier te vinden om zich aan de gezamenlijkheid te onttrekken. Achteraf heb ik een naar gevoel overgehouden aan deze vakantie. Enerzijds voel ik als burger de plicht een stap te doen richting verstandelijk gehandicapte medemens, die baat heeft bij integratie, anderzijds wil ik op vakantie lekker egoïstisch zijn, en alleen dingen doen waarin ik zin heb, en dat met de mensen die ik leuk vind.
Liever lui dan moe
Beste Liever lui,
Wat u schetst is een buitengewoon onaangename gang van zaken. Nog niet eens zozeer tegenover uw contactgestoorde groepsreisgenoot (met een beetje geluk is het algehele vermijdingsgedrag hem niet eens opgevallen), alswel tegenover de reisleider. Stel u voor dat deze gehandicapte 35-jarige met zijn ouders op vakantie was geweest. Dat is een veelvoorkomende figuur bij groepsreizen. Stel u voor hoe zo’n heel reisgezelschap tijdens alle maaltijden deze ouders met hun zoon-waar-iets-mis-mee-is had gemeden alsof het om stinkende gouwe ging. Dat is walgelijk, egoïstisch uitsluit-gedrag. Of het nu ouders of de reisleider betreft maakt echt geen verschil. De reisleider wil natuurlijk ook weleens een normale conversatie met een normaal mens voeren, in plaats van voortdurend in z’n eentje met een verstandelijke gehandicapte optrekken. In zo’n situatie moet de rest van de groep ook enige verantwoordelijkheid nemen. Normaal gesproken deelt men dan de rotklusjes door roulerenderwijs het zwarte schaap onder z’n hoede te nemen. Zo erg is het toch niet om af en toe iemand in de buurt te hebben, wiens conversatie niet te volgen is? Gewoon vriendelijk toeknikken, van tijd tot tijd iets aardigs zeggen (‘Prachtige tempel, nietwaar?’of: ‘Heb je ook zin in een ritje op een olifant?’) en verder je eigen gesprekken voeren. Als iedereen net had gedaan alsof er een kind met het uiterlijk van een volwassene bij had gezeten, was er niets aan de hand geweest, was het voor de reisleider minder zwaar geweest, en was u uw vakantieplezier heus niet misgelopen. Terecht voelt u zich achteraf ontevreden over uzelf. U en de hele groep hebben zich wezelachtig en onaardig gedragen.
Uw reactie op de brief verbaasde mij. Een buitengewoon onaangename gang van zaken, zo noemt u het tafereel. Ik vind uw antwoord juist onder deze categorie vallen. U adviseert de persoon om vooral de gehandicapte niet als een persoon-waar-iets-mis-mee-is te zien. Een beeld waar ik me in kan vinden. Maar vervolgens doet u zelf het omgekeerde door het advies te geven om ‘gewoon vriendelijk te blijven knikken’ en vooral niet te vergeten af en toe iets aardigs te roepen: ‘Heb je ook zin in een ritje op een olifant?’
Dat is nog niet alles. Er was volgens u niets aan de hand geweest als iedereen de gehandicapte gewoon had gezien als ‘een kind met het uiterlijk van een volwassene.’ Verder vergelijkt u het omgaan met een verstandelijk gehandicapte als een ‘rotklusje dat roulerenderwijs moet plaatsvinden door omstebeurt het zwarte schaap onder zijn of haar hoede te nemen’.
Deze manier van denken bevalt me niet. Zo moet je juist niet omgaan met gehandicapten. Op uw manier geeft u een soort van handleiding waarop precies staat hoe je om moet gaan met een gehandicapte. Maar gewoon normaal gedragen komt daar blijkbaar niet in voor. U weerlegt u eigen woorden door eerst te zeggen dat je een gehandicapte als ‘gewoon’ persoon moet zien en daarna geeft u kinderachtige adviezen die juist het tegenovergestelde gevoel aanwakkeren.
Het stoorde mij toen ik het las, vandaar deze reactie. Vooral ook omdat de titel van uw rubriek ironisch genoeg ‘moderne manieren’ heet. Misschien kan het geen kwaad als u eens bij uzelf te raden gaat in hoeverre uw geadviseerde manieren nog ‘modern’ genoemd kunnen worden…
Ik ben benieuwd naar uw reactie op deze kritiek en/of onderbouwende tekst voor wat u toen opschreef.
Nee, met dit advies ben ik het niet eens hoor! Deze gehandicapte reisgenoot heeft ongetwijfeld hulp gehad bij het boeken van de reis. Deze ‘helpers’ hadden het reisbereau op de hoogte kunnen stellen van zijn handicap. Dan hadden zij I.o.m de reisleider kunnen beslissen of deze man in aanmerking komt voor deze groep. Een groep opzadelen met een geestelijk gehandicapte man vind ik echt niet kunnen!
@ Birgitte: als deze man inderdaad hulp heeft gehad wat inderdaad best realistisch lijkt, wat is dan precies het verschil? Dan is het misschien de schuld van het reisbureau of misschien wel zijn ouders, maar verder verandert het niets aan de zaak. De man is meegegaan, daar kan niks meer aan gedaan worden, en ik ben het van harte met Beatrijs eens dat het egoistisch is om dan maar de hele week de reisleider met hem op te zadelen. Ik snap best dat je vooral op vakantie gaat om zelf te ontspannen en plezier te maken, maar is van tijd tot tijd iemand te hulp schieten, zodat het voor zowel diegene als voor de reisleider wat leuker wordt, nou zo’n zware opgave?