Bijslag

Beatrijs Ritsema

Lang geleden, misschien wel twintig jaar, hoorde je nog wel eens iemand pleiten voor huisvrouwenloon. Lag het aan de tijden van overvloed, de neerslag van de vette jaren zestig, dat zo'n idee kon ontstaan of werd het ingegeven door een excentrieke, sindsdien afgestorven, tak binnen het feminisme? Het is moeilijk na te gaan, maar duidelijk is in ieder geval dat er niets van is overgebleven. Behalve dan de ouwe, trouwe kinderbijslag. Die kun je beschouwen als de homeopathische verdunning van het huisvrouwenloon.

Kinderbijslag behoort inmiddels tot de prioriteiten van het paarse kabinet om op te bezuinigen. Het is dat Kok geheel tegen de tijdgeest in nog tezeer de constitutie van een ouderwetse socialist heeft, anders was het helemaal afgeschaft. Het is heel progressief om tegen kinderbijslag zijn. De tegenstanders die zich verenigd weten in een afkeer van alles wat maar in de verte met het CDA te maken heeft, spreken dan ook bij voorkeur over fokpremie, of liever nog 'paapse fokpremie'. Ook mogen ze graag een lijntje stippelen naar de praktijk van Hitler en Mussolini, die zakken geld uitdeelden bij de geboorte van een nieuw nazi'tje of fascistje.

Die gebetenheid op kinderbijslag heb ik nooit begrepen, net zo min als het applaus dat in progressieve en liberale kringen is opgegaan bij het aankondigen van bezuinigingen hierop. Normaal weerklinkt er gesteun en gekreun, of het nu om kortingsmaatregelen voor ouderen, kunstenaars of werklozen gaat, maar het lijkt wel of iedereen zich verkneukelt, nu de kinderen aan de beurt komen. Zo, die zit: ouders hoeven niet te denken dat ze recht hebben op een overheidsextraatje voor hun geheel vrijwillig geconcipieerde kinderschare, die ze sowieso voor hun eigen genoegen hebben genomen. Je gaat toch geen geluk subsidiëren?

Dit is de taal van de individualisering en in mijn oren klinkt die behoorlijk hardvochtig. Ik zie ook niet in wat er zo progressief aan is. Elk westers land, zelfs de prototypische ieder-voor-zich-staat Amerika kent een vorm van kinderbijslag of belastingaftrek voor ouders. Deze subsidie dient geen fokdoeleinden (daarvoor zijn de bedragen te minimaal – wie denkt er nou: 'Ha, ik neem een kind, dat levert me f 250,- per kwartaal op!'), maar reflecteert in materiële zin het belang dat de maatschappij hecht aan het bestaan van kinderen. Weliswaar zijn kinderen in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van hun ouders (die betalen dan ook terecht het leeuwedeel van wat erbij komt kijken), maar de staat heeft er onloochenbaar ook belang bij dat het kinderen goed gaat.

Individuen kunnen met hun zelfverdiende geld doen wat ze willen. Na hun eerste levensbehoeften kunnen ze met vakantie gaan, zeilboten kopen, een tropisch aquarium in huis installeren en/of kinderen opvoeden. Al deze geldbestedingen vallen buiten het bestek van de overheid, behalve het welzijn van kinderen. Niet alleen met het oog op de toekomst, opdat de kleintjes zich nog eens tot produktieve burgers ontwikkelen, maar ook in het heden als het gaat om voedsel, kleding, onderdak. Net als huisdieren van hun eigenaars zijn kinderen afhankelijk van hun ouders. Moet de staat om wille van de individualisering blind zijn voor het verschil tussen een kind en een Deense dog?

In progressieve, paarse ogen is elke subsidie voor gezinnen een schande, terwijl volledige staatssubsidie voor een werkloze bom-moeder die de identiteit van de vader geheim wil houden (hij wil namelijk niet dokken) doorgaat voor de gewoonste zaak van de wereld. Wat is er op tegen om gezinnen een klein beetje te compenseren voor het grootbrengen van kinderen? Voor de tien procent mensen met topinkomens is het bedrag misschien meer symbolisch dan substantieel. Maar de Hema-verkoopster (getrouwd met een politieagent) die haar baan voor een paar jaar in de ijskast heeft gezet tot de kinderen naar school gaan en zij part time kan werken, zal er anders over denken.

Voelen tweeverdieners zonder kinderen of alleenstaanden zich tekort gedaan, als ze deze armzalige toeslag mislopen? Maar zij zijn het die drie keer per jaar op vakantie gaan en geld hebben voor yuppie-consumptie. Progressieven willen de zwakken beschermen en tegelijk walgen ze van burgerlijkheid. Het gezin is een burgerlijk bastion en daarom moet het gestraft worden met de kinderen erbij.