Beste Beatrijs,
Onze moeder is overleden. Ik wil graag iets zeggen op haar begrafenis. Ik heb een persoonlijk verhaal geschreven, dat volgens mijn man en twee vriendinnen warm, liefdevol en respectvol is voor mijn moeder, maar ook authentiek voelt voor mezelf (we hadden geen makkelijke relatie). Nu vinden mijn zus en mijn vader dat ik teveel de nadruk leg op haar tekortkomingen. Ze willen dat ik mijn speech aanpas, anders ben ik geen teamspeler. Ik vind juist dat we een individuele relatie met mijn moeder hadden die voor elk van ons drieën anders was. Ik benoem overigens helemaal geen tekortkomingen van mijn moeder – die lezen zij er zelf in. Moet ik akkoord gaan met hun censuur? Is het gebruikelijk dat familieleden elkaars speech van tevoren lezen en becommentariëren?
Geen teamspeler?
Beste Geen teamspeler,
Nee, het is zeker niet gebruikelijk dat familieleden elkaars speech voor een overledene van tevoren beoordelen. Niemand heeft iets over uw toespraak te zeggen en passages schrappen of erop aandringen om aan te passen is er al helemaal niet bij. Als u zelf twijfelt, mag u het natuurlijk laten lezen aan iemand van uw intimi. Vertrouw op uw eigen oordeel en dat van uw partner en uw vriendinnen en trekt u zich niets aan van wat uw familieleden zeggen. Inderdaad: ieder heeft zijn/ haar eigen relatie met de overledene en het is niet nodig om toespraken glad te strijken om op die manier tegenover de buitenwereld een front te vormen. Mensen weten best dat verschillende familieleden verschillende relaties hebben. Het is juist de individuele relatie met de overledene die een toespraak interessant maakt.
De vader en zus ervaren dit als vuile was, daar voelen ze zich niet comfortabel bij omdat dit ook op hunzelf afstraalt. Ze willen naar buiten toe een perfect beeld bewaren, dat komt ook hunzelf ten goede. Hetzelfde is vaak te zien in rouwadverenties, als je die een periode leest dan vraag je je af waar al die buitengewoon perfecte mensen dan zijn. Het heeft niet veel met de realiteit te maken, meer met de emoties van het moment.
Oei. Beatrijs heeft het misschien nog nooit meegemaakt, maar ik heb dat al te vaak beleefd: nabestaanden die een uitvaart kapen voor een veel te lange of veel te persoonlijke speech. Het is toch niet zo vreemd dat tijdens een uitvaart vooral de overledene centraal staat, en niet die ene neef die graag in de belangstelling staat, of die nicht die nog een appeltje te schillen had met de overledene? ‘Alles mag en je bepaalt het zelf’ is een recept voor een wanstaltige uitvaart.
Zolang het respectvol is: je eigen verhaal vertellen! Waarom zou je trouwens je vader en zus om goedkeuring vragen? Doen ze dat ook aan jou? Even oefenen voor man en/of een enkele vriendin. Het is jouw afscheid! Het is een uitvaart, geen team”wedstrijd”…
Een begrafenisspeech is een persoonlijk verhaal over het leven van en met de overledene vanuit het perspectief van de persoon die spreekt. Als daarbij wat minder flatteuze feiten ter sprake komen dan is dat maar zo. Voor de spreker is het een afscheid waarbij alles benoemd mag worden wat hij of zij belangrijk vindt. Omdat het de afsluiting is van een relatie past er geen censuur omwille van de lieve vrede. Het is zelfs redelijk onbeschoft om iemand te verbieden om zijn of haar waarheid te vertellen. Mijn advies zou zijn om de speech in ongewijzigde en ongecensureerde vorm te houden. Het is uiteindelijk jouw persoonlijke beleving van de relatie met jouw moeder.
Ga je speech niet aanpassen volgens de normen van anderen dan is het niet meer jouw speech en je zult er spijt van krijgen. Sterkte.
De uitvaart zal inmiddels geweest zijn, ik ben benieuwd hoe het gegaan is. Natuurlijk moet er geen censuur komen op speeches. Wat ik de laatste tijd (er zijn steeds meer begrafenissen…) wel propageer is om even af te spreken wat de invalshoek van een speech is: de sportprestaties van vader? Zijn liefde voor goede wijn ? Dit nadat ik al te vaak bij een ujtvaart in vijf speeches dezelfde verhalen heb moeten aanhoren. Had dat even overlegd, denk ik dan. En dit geldt eigenlijk ook voor huwelijksdiners/jubilea/ lintjesuitreikingen, etc.
Ik zou vooral willen pleiten om het aantal speeches beperkt te houden. Heel begrijpelijk dat iedereen graag zijn/haar geliefde op eigen wijze wil gedenken, maar 5 speeches is echt wat te veel van het goede. Ik was onlangs op een uitvaart waar 3 kinderen, 4 broers/zussen en een tante allemaal hun eigen verhaal wilden doen. Dat was eigenlijk een beetje te veel van het goede.
Beste Beatrijs, Christine,
Beatrijs, veel dank voor uw reactie, erg behulpzaam voor me.
En christine, de uitvaart is inmiddels geweest, ik heb
mijn speech gehouden zoals ik dit van plan was. Dat was een goede keuze want het voelde waarachtig zo. Ontzettend veel mensen kwamen na afloop naar me toe en zeiden dat ze het mooi, warm en eerlijk vonden, en deelden vergelijkbare ervaringen met mijn moeder, allemaal met respect en liefde voor haar. Voor mij was dit een les in vertrouwen in mijn eigen beoordelingsvermogen, net wat Beatrijs ook aangaf.