Beste Beatrijs,
Laatst was ik op de begrafenis van een verre vriend, die plotseling was overleden. Het was een ontroerende bijeenkomst met mooie toespraken. Ik zat achterin de zaal en zag ineens dat alles met de videorecorder werd opgenomen. Ook de teraardebestelling zelf werd gefilmd, evenals de mensen die huilend langs het graf liepen om hun respect te betuigen. Hoort dit bij de nieuwe begrafenisrituelen?
Figurant tegen wil en dank
Beste Figurant,
Regel 1 van deze tijd luidt dat mijlpalen er zijn om te worden vastgelegd. In het spectrum van bevallingen, verjaardagen, huwelijken en jubilea mag de begrafenis niet ontbreken. Prachtig, zoals die spreker net niet door emoties overmand wordt. Zie de teddyberen op de smaakvolle kist en het snikken der oude dametjes. Fantastisch dat degenen die de plechtigheid gemist hebben, omdat ze moesten solliciteren of in de file zaten, op die manier een tweede kans krijgen op een tijdstip dat het hun wel schikt. En denk eens aan de nabestaanden zelf. Iedereen weet dat zo’n begrafenis of crematie in een roes voorbij gaat – er is geen tijd om de speeches tot je door te laten dringen of goed nota te nemen van wie er eigenlijk allemaal waren en hoe ze zich gedroegen. Met een video achter de hand kun je alles rustig herbeleven. Zo kan men de dood van een geliefde een waardige plaats in het dagelijks leven geven. Onderschat vooral ook niet de voorlichtingsfunctie van zo’n opname. Spelenderwijs kunnen kinderen vertrouwd raken met de eindigheid van het leven. Ze zullen zeuren: ‘Hè, toe, mogen we de begrafenis van oom Ferdinand nog eens zien, het neerlaten van de kist is zo spannend om te zien.’ Hopelijk zijn die paar mensen die met zakken over hun hoofd de aula verlieten, toen ze de videocamera in de gaten kregen, eruit geknipt. Je kunt geen sfeerbedervers gebruiken in zo’n film.
Natuurlijk kan ik begrijpen, wanneer het een en ander smakeloos wordt gefilmd of gefotografeerd bij een uitvaart, dat mensen daar moeite mee kunnen hebben.
Dat het ook anders kan en niet om de redenen zoals u in uw antwoord weergaf, weet ik uit eigen ervaring.
Uw spottende antwoord aan de vraagsteller, deed mij enigszins pijn, omdat ik dus weet dat het voor onschatbare waarde kan zijn wanneer een uitvaart op gepaste wijze wordt vastgelegd voor mensen die er door omstandigheden niet bij kunnen zijn.
In uw antwoord herkende ik werkelijk niets van uw voorstelling van zaken..
Ik kan me dan ook niet voorstellen dat mensen een uitvaart vastleggen om de redenen die u omschrijft, maar ik kan het natuurlijk niet uitsluiten.
Het was voor mij niet mogelijk de HP/De Tijd weg te leggen zonder hierop te reageren, ik hoop dat u er begrip voor hebt!
Uw rubriek wordt wel degelijk door mij gewaardeerd en met plezier gelezen, met bovenstaande uitzondering.
Ik ben lid van HP/De Tijd en lees natuurlijk ook de ‘Beste Beatrijs’. Nu is mij nog steeds niet duidelijk of het een kolderieke of serieuze rubriek is en de meeste stukjes zijn best aardig om te lezen. Sommige antwoorden vind ik wel wat flauw of cliché, maar goed, dat lijkt de bedoeling van de rubriek te zijn. Deze week is er echter een stukje geplaatst dat me in het verkeerde keelgat is geschoten.
Het gaat om het stukje over begrafenisrituelen. Een vriendin van mij is recent haar partner verloren. Tijdens de crematie werden er foto’s genomen. Voor mij was het (ook) de eerste keer dat ik dit meemaakte. Ook ik vroeg mij in stilte af of het wel ‘gepast’ was, maar mijn vriendin stond het zonder problemen toe. Ik respecteerde dus gewoon haar besluit. Nu, twee maanden later kan ik de man wel zoenen die het voorstel deed. Mijn vriendin bekijkt met regelmaat de foto’s en herbeleeft die voor haar zó onwerkelijke ervaring opnieuw met al haar vrienden en familie en met de familie van haar partner. We huilen erbij, lachen er soms bij en delen met haar steeds weer de momenten die haar leven voorgoed hebben veranderd. Heel intens, maar voor haar zeker het begin van de acceptatie van iets wat in mijn ogen écht onverwerkbaar lijkt en misschien ook wel is. We hebben eigenlijk gebruik gemaakt van een medium dat past bij deze tijd en daarin soms een hele bijzondere rol vervult.
Het cynische antwoord van Beatrijs op de vraag van de figurant vind ik dan ook erg misplaatst, beledigend en grof. Het idee van de rubriek is zo leuk eigenlijk, maar dit soort antwoorden maakt hem wat mij betreft overbodig.
De begrafenis van mijn vader is ook gefilmd. Aanvankelijk vond ik het helemaal niets, maar achteraf is het toch zeer de moeite waard geweest, temeer omdat wij als rouwenden discreet niet in beeld kwamen en ook omdat ik zo achteraf de prachtig gespeelde muziek van mijn nichtjes kon beluisteren, iets wat ik gemist had tijdens de entree in de kerk en waar later veel lovende reacties op kwamen. Ook een goed idee voor mensen die op vakantie bleken te zijn of niet vanuit het buitenland op tijd konden komen. De filmer heeft er een mooie, smaakvolle dvd van gemaakt, waar ik niets op kan aanmerken. Aan te bevelen juist voor achteraf.
De begrafenis van mijn opa (waarmee we een zeer moeizame en ingewikkelde band hadden) is gefilmd, dit hoorden we pas vlak voor de dienst, heel terloops toen we gingen zitten.
En ik vond dat in eerste instantie begrijpelijk, totdat ik hoorde dat er 4 webcams stonden, High Definition, waarop iedereen goed te zien was, van alle kanten.
Er waren pijnlijke momenten tijdens de uitvaart en ik heb met moeite mijn tranen zitten inhouden (richting het einde van de dienst ging dat niet meer.) Hikkend en snikkend heb ik toen geprobeerd om niet richting de camera’s te kijken, die helaas op 1,5 meter afstand alles er haarscherp op kregen.
En de gehele familie kreeg een week later een linkje via de e-mail, met de filmpjes erop.
Het idee dat mijn tantes en ooms nog eens konden bekijken wie er heeft zitten grienen, vond ik heel onsmakelijk. Mijn krampachtige huilbui was ter plekke al ongemakkelijk genoeg.
Dat een familie van een begrafenis een film wil maken is één ding, het is wel zaak dit bij binnenkomst te melden aan de gasten, zodat eenieder zelf kan kiezen hoe om te gaan met de situatie. Capuchon of anderszins op het hoofd, kan een goed antwoord zijn als men niet gefilmd wil worden. Voorlichtingsfilm voor kinderen is geen argument, ze gaan mee of niet mee, dat is aan de ouders.