Beste Beatrijs,
In verschillende functies (kerk, vrijwilligersorganisaties) kom ik, man van 60-plus, wel eens met iemand te spreken over andere mensen. Ikzelf neig er in die gevallen toe om de naam van betrokkenen te noemen. Dit maakt het gesprek voor mij concreter. Sommigen met wie ik spreek noemen nooit namen. Zij hebben het over ‘mensen’, ‘bewoners’, ‘kerkleden’ die dit of dat vinden of gezegd hebben. Ik erger me aan die algemene vorm van spreken, maar ik durf geen namen te vragen, omdat ik dan zo’n politieagent lijk en dat wil ik niet. Hoe kan ik hiermee omgaan? Wat is beleefd in zo’n situatie?
Man en paard
Beste Man en paard,
Soms wil iemand heel graag een nieuwtje of iets pijnlijks kwijt over een derde, maar deinst hij ervoor terug diens naam te noemen, omdat spreker zich niet op het roddelende of kwaadsprekende pad wil begeven. In plaats van over Jan, Piet of Suzanna die iets vinden of gezegd hebben gaat het dan over ‘een bepaalde groep’ of ‘sommige personen’. Op die manier kan spreker zijn roddel kwijt, terwijl hij de bron beschermt en zelf buiten schot blijft. Het achterwege laten van namen heeft ook als functie om de luisteraar ongerust en onzeker te maken, bijvoorbeeld als diens positie in het geding is. Anoniem roddelen is sowieso een schijnheilige en ondermijnende manier van opereren. Ofwel je deelt mee wat je te zeggen hebt en je geeft de context en de naam erbij. Ofwel je weet dat de besproken persoon het niet prettig vindt om met naam en toenaam in een gesprek te worden opgevoerd, en dan doe je er helemaal het zwijgen toe.
Om korte metten te maken met die rookgordijnen kunt u zich van de domme houden: vraag quasi-onschuldig aan uw gesprekspartners wie zij eigenlijk op het oog hebben, als ze het over ‘mensen’ hebben. Zeg dat u graag wil weten over wie het gaat, omdat de mededeling anders niets zegt. Als u de vraag naar namen en rugnummers te rechtstreeks vindt, kunt u eerst aan uw gesprekspartner vragen of hij/zij het misschien over zichzelf persoonlijk heeft. Veel mensen spreken graag in algemene termen, terwijl zij eigenlijk zichzelf bedoelen. Als iemand ontkent dat hij over zichzelf spreekt, is het niet moeilijk meer om te zeggen: ‘Wie bedoel je dan wél?’ Laat u niet manipuleren door hypocriete stokers, maar vraag gewoon door.
In mijn vorige baan riep mijn cheffin mij regelmatig bij zich om te vertellen dat haar klachten ter ore waren gekomen over mijn werkzaamheden. Als ik haar vroeg van wie, wilde zij dat niet zeggen. Ik heb haar gevraagd in het vervolg deze personen naar mij door te sturen in plaats van achter mijn rug om over mij te klagen. Zij was het niet met mij eens en wilde dit niet doen. Ik kan inderdaad bevestigen dat ik daar bijzonder ongerust en onzeker van werd en het ondermijnend werkte voor mijn functioneren.