Alvast opscheppen

Beste Beatrijs,

Mijn man en ik waren uitgenodigd om bij familie te komen eten. Deze familie hangt een ongedwongen, informele leefwijze aan. Als ik wel eens een verwijzing maak naar ook maar enige vorm van etiquette, komt al gauw het antwoord: ‘Nou, dat hoeft hier niet, hoor! Doe maar gewoon waar je zin in hebt!’ Prima. Ieder het zijne.

Aan tafel. Soep. Ik geloof dat ik toen nog wel oplette of de gastvrouw zelf ook al aan tafel zat en soep had, voordat we begonnen met eten. Daarna kwamen de aardappeltjes op tafel. En de sla. En de champignons en uienringen. En, zei de gastvrouw: ‘Ziezo, nu ga ik de biefstuk bakken.’ Ik heb dat opgevat als: ga je gang, schep op en eet, want het kan nog wel even duren met die biefstukken. Wij hadden van al dat lekkers bescheiden opgeschept en een paar hapjes genomen, toen ik naar de gastvrouw keek (we zaten in de woonkeuken). En oei, de ergernis die ik daar zag! Ik hield meteen op met eten en zei iets in de trant van: ‘O, sorry, wij zijn al begonnen.’ Waarop de gastvrouw heel sarcastisch zei: ‘Ja, jullie hebben zeker nogal honger!’ Het was inmiddels 20.30 uur, en we hadden inderdaad ‘honger’. Ik vond het heel erg gênant, heel vervelend. De sfeer was eigenlijk meteen ongemakkelijk.

Moet je bij elk gerecht wachten tot het startsein wordt gegeven? Moet je bij elk gerecht, elke gang, maar weer wachten tot je mag beginnen? Maar dan is alles koud en ik vind koud eten niet lekker.

Hoe had ik het beter kunnen doen?

Warm eten graag

Beste Warm eten,

U beschrijft een minder geslaagd etentje bij familie. De stijl van gastvrouw/heer bevalt u om te beginnen al niet erg – teveel laat maar waaien. Het eten verscheen te laat op tafel. Daar kwam bij dat de gastvrouw dubbele boodschappen uitzond. Enerzijds: doe alsof je thuis bent, doe vooral geen moeite met rare etiquetteregels, anderzijds was zij wel degelijk gepikeerd, toen u en uw man de aanval op het eten inzetten, terwijl zij nog achter het fornuis stond. Wat ging hier mis?

De fout is dat iedereen schijnt te denken dat etiquetteregels er zijn om het leven ingewikkeld en opgeprikt te maken, terwijl de etiquette er juist is om de dingen soepel te laten verlopen. Geen enkele gastvrouw vindt het leuk dat gasten beginnen te eten, terwijl zij de volledige maaltijd nog niet op tafel heeft gezet. Dit degradeert haar tot de rol van kok/serveerster of huissloof, iemand die er alleen is om te voorzien in de consumptieve behoeften van de disgenoten.

Er wordt niet begonnen met eten, voordat iedereen aan tafel zit. Dit is een regel die zowel thuis geldt als buitenshuis. Tenzij uitdrukkelijk hiertoe uitgenodigd door degene die het eten klaarmaakt: ‘Beginnen jullie maar vast, ik kom er zo aan.’ Als dit niet is gezegd, dan wacht men. Of het nu om soep, boontjes of smeltend ijs gaat. Ook wanneer de gastvrouw coördinatieproblemen heeft, zodat de reeds geserveerde aardappels en groenten dreigen af te koelen (zo snel gaat dat trouwens niet tijdens die luttele minuten biefstuk braden), ook dan moet men wachten met toeslaan. Het is een elementaire regel van het gezamenlijke eten.