Afgedwongen seks

Zo’n tien jaar geleden heerste er op Amerikaanse campussen bezorgdheid over date rape oftewel verzuurde seks. Men spreekt van date rape wanneer er een seksuele ontmoeting heeft plaatsgevonden, waarvan een van de betrokkennen, doorgaans de vrouw, achteraf bittere spijt heeft. Verkrachting of ongewenst intieme bejegening door bekenden bleek een veelvoorkomend verschijnsel, een derde tot de helft van de studentes had hier wel eens mee te maken en op veel universiteiten werden protocollen ontworpen voor studenten om alle kansen op date rape uit te bannen. Zo min mogelijk, liefst geen, alcohol stond natuurlijk bovenaan de lijst met regels. Het verdere protocol bestond eigenlijk voornamelijk uit verbalisering van de stappen in het verleidingsproces. Studenten kregen het consigne om zich voor elke manoeuvre van expliciete toestemming te verzekeren van hun partner in crime. Zogenaamd golden de regels voor beide seksen, in feite werden alleen mannen aangesproken. Als hij haar wilde zoenen, moest hij vragen: ‘Mag ik je zoenen?’ Als hij haar truitje wilde uittrekken, moest hij vragen: ‘Mag ik je truitje uittrekken?’, enzovoort. Het idee was dat meisjes op die manier hun grenzen konden bewaken en dat de ontmoeting op een aangename manier in wederzijds respect kon verlopen.

Of de seksprotocollen nog steeds in functie zijn weet ik niet, maar het lijkt me sterk dat ooit iemand zich aan deze richtlijnen heeft gehouden. Bij het omschakelen van een situatie zonder seks naar een situatie met seks komt het aan op handelingsbereidheid van twee kanten. Gedurige verbale explicitering van de intenties reduceert de verleiding tot een bureaucratische procedure: op z’n best ridicuul, op z’n slechtst lustdodend. Hoe kan een vrouw zich overgeven aan iemand die beleefd vraagt of ‘het een onsje meer mag zijn’? (Nou vooruit, de beha gaat uit, maar het broekje blijft aan, hoor!)

De versierprotocollen berusten op de misvatting dat het nuttig is om over jezelf en je verlangens te praten, in plaats van meteen toe te slaan. Er wordt een preventieve werking aan toegeschreven: vermindering van de hoeveelheid slechte seks waar mensen later spijt van krijgen. Maar praten kan evengoed een manier zijn om de ander onder druk te zetten als handelen. Uit een VU-onderzoek onder jongeren tussen de 15 en 23 jaar bleek dat tien procent van de jongens en acht procent van de meisjes wel eens seksuele dwang gebruikten in de omgang met anderen. Als die percentages nogal hoog lijken, dan komt dat doordat de onderzoekers ook verbale methodes meerekenden. Het is dus niet zo dat jongeren in groten getale geweld gebruiken om aan hun gerief te komen, maar dat ze onwillige partners verbaal onder druk zetten om bepaalde intieme handelingen toe te laten (meisjes betonen zich ook op dit front ook dader).

Praten is geen oplossing kortom. Het is misschien nog wel makkelijker om iemand die tegen je zin z’n tong in je mond steekt een klap in het gezicht te geven dan iemands slijmerige praatjes ferm af te wijzen. Er heerst in deze tijd veel zorg over grensoverschrijdend seksueel gedrag, waar jongeren het slachtoffer van zijn. Voortdurend zijn er akkefietjes met opgejaagde pedofielen, tegen wie de volkswoede zich keert. Ook de katholieke kerk ligt onder vuur vanwege seksueel misbruik van jongeren door geestelijken in de jaren vijftig en zestig. Slachtoffers worden opgeroepen om zich aan te melden voor nader onderzoek en om eventueel alsnog rechtszaken aan te spannen. In Trouw werd een 62-jarige man een hele pagina geïnterviewd over het trauma dat hij had opgelopen toen een padvinder-pater te ver ging bij het troosten op schoot, en later nogmaals toen de tekenleraar-pater die hem schilderde vroeg of hij naakt wilde poseren (in beide gevallen had hij trouwens ‘nee’ gezegd, waarna de paters schielijk ophielden).

Volwassenen moeten afblijven van kinderen en misdaden moeten vanzelfsprekend worden bestraft, maar soms tenderen de reacties op grensoverschrijdend gedrag naar het hysterische.  Het lijkt wel alsof er maar één vorm van seks geoorloofd is, namelijk zoetsappige seks tussen exact gelijkwaardige leeftijdgenoten die precies hetzelfde willen op precies hetzelfde moment. Al het andere is dwang, ongelijkwaardig en daarom abject. Maar seks is per definitie een vorm van grensoverschrijdend gedrag en laat zich lastig inbedden in rechtschapenheid. Morele paniek over slechte seks verhevigt de trauma’s alleen maar.