Beste Beatrijs,
Bij ons huwelijk, zeven jaar geleden, heeft mijn vrouw besloten haar eigen achternaam te houden. In haar familie heerst nog steeds onbegrip over deze keuze. De adressering van brieven en kaarten gaat meestal goed, maar nog onlangs moesten wij van een zus van haar horen ‘dat zij eigenlijk mijn achternaam heeft, maar met haar oude naam aangesproken wil worden’. Toen wij dat zuchtend voor de zoveelste maal ontkenden, oreerde een andere zus ‘dat ze werkelijk niet begreep waar we zo moeilijk over deden’. Dit gesprek vond plaats op een feestje zodat Jan en alleman zich er lekker mee kon bemoeien. Hoe kan ik mijn schoonfamilie op een nette manier duidelijk maken dat ik genoeg heb van hun gezeur?
Aangevallen op meisjesnaam
Beste Aangevallen,
Uw schoonfamilie is traag van begrip. Al meer dan twintig jaar geleden is de Nederlandse huwelijkswet zodanig veranderd dat getrouwde vrouwen mogen kiezen of ze de naam van hun man gaan voeren of hun oorspronkelijke naam behouden. Dat is toch niet zo moeilijk om te bevatten. Als uw schoonfamilie er weer over begint, moet u dit lesje over keuzevrijheid maar weer afdraaien. Zo erg kan het trouwens toch niet zijn dat mensen op een feestje zich met de discussie gaan bemoeien? Ze kunnen moeilijk zeggen dat u zich verkeerd gedraagt, want u volgt de wet.
De nette manier waar u naar vraagt is: beleefd blijven. Om te laten doorschemeren dat u er genoeg van krijgt, kunt u uw lesje beginnen met: ‘Ik vind het niet erg om het nog een keer uit te leggen, hoor, maar ik dacht dat dit al verschillende keren ter sprake is geweest. Nou goed, nog een keer dan. Let op…’ Over de motieven van uw vrouw hoeft u verder niet uit te weiden. Houd het op: ‘Bij die naam voelt zij zich het prettigst.’
Ik ben een trouwe lezer van uw rubriek in Trouw en ben het in de meeste gevallen ook wel met uw zienswijze eens. Maar deze week struikelt u toch over het voeren van de ‘eigen naam’.
Toen ik 30 jaar geleden op 30-jarige leeftijd de relatie met mijn man wilde bestendigen in de vorm van een huwelijk, behoorde de naam die ik van mijn vader (!) had gekregen bij mijn persoonlijkheid en mijn carrière. Inmiddels hadden enkele vrouwen om mij heen al een eerste ronde huwelijk achter de rug en begon het gejojo met namen. Omdat ik dat nogal schizofreen vond en geen enkele man na een huwelijk zijn naam wijzigt of opgeeft ben ik e.e.a. gaan nazoeken (ik spreek dus van 1975). Ben altijd zeer geëmancipeerd geweest – overigens niet te verwarren met feministisch.
Uit het burgerlijk wetboek van toen (en lang daarvoor) bleek dat een vrouw niet gerechtigd noch verplicht was, de naam van haar echtgenoot te dragen. Het was een gewoonte (waarbij overigens, wanneer een gescheiden vrouw de naam van haar man bleef dragen en deze het daar niet mee eens was, e.e.a. wel via de rechter moest worden afgedwongen). We spreken daarbij natuurlijk wel van een periode waarin de meeste vrouwen (financieel) afhankelijk van hun echtgenoot waren.
Het feit dat de vrouw juridisch geen recht of plicht heeft de naam van haar man te dragen blijkt ook uit het feit (mijn onderzoek uit 1975) dat Justitie altijd de geboortenaam van een vrouw zal gebruiken en niet die van haar (huidige) echtgenoot.
Dus besloot ik gewoon onder mijn eigen naam verder te gaan. Ik zei altijd “ik heb bij mijn huwelijk mijn eigen naam gehouden en mijn man de zijne”.
Mijn man heeft trouwens altijd heel positief gestaan tegenover deze beslissing.
Eigen naam voeren had toch wel wat voeten in de aarde, maar het is me met bovenstaande juridische argumentatie altijd gelukt!
De meeste tegenwerking, c.q. onbegrip in deze komt van mijn eigen soortgenoten; waarvan de meesten een huwelijk (en dus voor de meesten een andere naam) als een verworvenheid en nieuwe status zien. Dus, na dertig jaar moet ik af en toe nog steeds aangeven dat ik anders heet dan mijn man. Ik heb mijn huwelijk overigens altijd een zaak tussen mijn man en mij gevonden en ik hoef naar buiten toe geen rekenschap te geven of ik wel of niet getrouwd ben.
Het voeren van mijn eigen naam is indertijd mijn eigen keuze geweest, niet gebaseerd op een voorbeeld van een ander. Maar bepaalde ontwikkelingen in de maatschappij beginnen soms tegelijkertijd op verschillende plaatsen. En zo zie je tegenwoordig bij geboorteadvertentie vaak twee namen; getrouwd of niet. Ik denk overigens dat mijn voorbeeld wel navolging heeft gehad in mijn directe en indirecte omgeving; althans mijn uitleg was vaak een eye-opener.
U kunt zich voorstellen dat ik de ontwikkelingen op dit gebied in Nederland heb gevolgd. Uw bewering dat vrouwen sinds 20 jaar mogen kiezen welke naam ze houden is dus niet correct, want dat was al zo. Wel kan gekozen worden voor de familienaam van de vrouw als gezinsnaam; met name wanneer er kinderen worden geboren. Een voorbeeld daarvan is bijv. Daphne Deckers, haar kinderen dragen de naam Deckers en niet van haar man Richard Krajicek (kan me wel voorstellen dat ze hun kinderen liever in de anonimiteit van de naam Deckers laten opgroeien).
Ik lees uw rubriek altijd met de nodige aandacht en interesse. Vaak ben ik het met uw antwoord eens en soms dus niet. Het antwoord onder ‘Beste Aangevallen’ in de Weekendgids van zaterdag 10 september j.l toont, dat Nederland niet weet hoe het met de naam na huwelijk (of geregistreerd partnerschap) is gesteld.
Ik ben ambtenaar van de burgerlijke stand geweest en heb derhalve veel met deze materie te maken gehad. Nu ik sinds 1 september in de FPU zit, heb ik de gelegenheid u lastig te vallen
In het kort zal ik aangeven wat de naam na huwelijk in Nederland doet. Sinds 1811 kennen we de (geregistreerde) geslachtsnaam in Nederland. In dat jaar werd de burgerlijke stand ingevoerd (geboorte-, huwelijks- en overlijdensakten). Een ieder draagt de geslachtsnaam die in zijn geboorteakte is vermeld. Van 1811 tot 1997 kreeg een kind geboren uit een huwelijk de geslachtsnaam van zijn vader en een kind van een ongehuwde moeder kreeg haar geslachtsnaam.(Er kunnen nadien wijzigingen optreden, maar die laat ik gemakshalve buiten beschouwing) Sinds 1 januari 1997 hebben de ouders de keuze een van hun beider geslachtsnamen te kiezen voor hun kind. Een kind van een ongehuwde moeder krijgt gewoon haar geslachtsnaam.
Een persoon die gaat trouwen behoudt ook in zijn huwelijk de geslachtsnaam die hij bij zijn geboorte verkregen heeft. Annelies de Groot die trouwt met Herman van Puffelen, blijft na huwelijk rechtens de geslachtsnaam ‘de Groot’ bezitten. Haar paspoort, rijbewijs, uittreksel uit de gemeentelijke basisadministratie vermeldt altijd haar eigen geslachtsnaam ‘de Groot’ .
Daarnaast kan in het document worden aangegeven dat zij echtgenote is van ‘van Puffelen’. Maar rechtens blijft zij dus de geslachtsnaam ‘de Groot’ dragen. Dat was ik 1811 zo en is nu nog zo.
Ook in de akten van de burgerlijke stand zal Annelies steeds met de geslachtsnaam ‘de Groot’ worden opgenomen. (Dit is anders gegaan bij de kinderen van Willem-Alexander en Maxima, waarin de naam ‘Zorreguieta’ niet voorkomt.Foutje lijkt mij)
Echter, in het maatschappelijk verkeer gingen gehuwde vrouwen de naam van hun echtgenoot voeren, (die verkregen zij dus niet rechtens). De wetgever heeft op een zeker moment gemeend om het gebruik in het maatschappelijk verkeer van de naam van de echtgenoot ook juridisch te moeten vastleggen. Sinds 1 januari 1970 was in het Burgerlijk Wetboek opgenomen (art. 9) dat een vrouw die gehuwd is of die gehuwd is geweest en niet is hertrouwd, steeds bevoegd is de geslachtsnaam van haar man te voeren of op de in het verkeer gebruikelijke wijze aan de hare te doen voorafgaan. Op 1 januari 1997 is deze bepaling herzien en geldt het niet alleen voor echtgenoten maar ook voor geregistreerde partners. De huidige bepaling geeft de volgende mogelijkheden aan voor Annelies en Herman:
Zij kunnen gebruikmaken van de naam van hun echtgenoot op de volgende manieren:
Herman Annelies
van Puffelen de Groot
de Groot van Puffelen
van Puffelen- de Groot de Groot-van Puffelen
de Groot-van Puffelen van Puffelen-de Groot
Echtgenoten of geregistreerde partners hoeven de keuze niet op elkaar af te stemmen. Welke naam je in het maatschappelijk verkeer gebruikt kan worden geregistreerd in de gemeentelijke basisadministratie. Betrokken worden dan aangeschreven (vanuit de gemeentelijke basisadministratie) met de naam die zij wensen.
Rechtens behouden zij dus hun geboortenaam:Annelies blijft ‘de Groot’ en Herman blijft ‘ van Puffelen’. Er kan dus een verschil zijn tussen de naam die je rechtens bezit en de naam die je in het maatschappelijk verkeer voert. Wat ik hier beschreven heb geldt voor Nederlanders die in Nederland trouwen. Voor vreemdelingen geldt hun eigen recht en als men in het buitenland trouwt kan het ok weer anders zijn.
Beste Aangevallen moet eens in zijn trouwboekje kijken. Daarin zal hij zien dat de geslachtsnaam van hem en zijn vrouw voor en na het huwelijk precies hetzelfde is. Dit trouwboekje kan hij ook tonen aan zijn familieleden. Weten die ook meteen hoe het in elkaar steekt. De vrouw van Beste Aangevallen heeft dus helemaal het recht en haar geboortenaam aan haar zijde.
In België màg je zelfs de naam van je man niet dragen. Je bent als vrouw verplicht om je eigen naam te gebruiken. Een document ondertekenen met een familienaam die niet degene is die je kreeg bij je geboorte is strafbaar. En terecht, naar mijn normen.
Waarom zou iemand die een naam kreeg bij zijn geboorte redenen hebben om te denken dat deze plots geen waarde meer heeft omwille van een huwelijk?
Die naamsverandering heb ik altijd al oubollig gevonden, iets middeleeuws, als zou je door een huwelijk de bescherming vragen van een nieuwe ‘clan’.