Beste Beatrijs,
Mijn echtgenoot stoort zich enorm aan het feit dat hij van mannen (vrouwen doen dit zelden!) die hij voor het eerst ontmoet, vrijwel onmiddellijk de vraag krijgt: ‘Wat doe je voor werk?’ Hij vindt deze vraag bij niet-zakelijke gesprekken volstrekt irrelevant en voorbij gaan aan de interesse voor hem als persoon en daarom weigert hij vaak om te antwoorden. Waar komt deze vraag vandaan en hoe hoor je hiermee om te gaan?
Niet bij werk alleen
Beste Niet bij werk alleen,
De vraag ‘Wat doe je voor werk?’ (variant bij een jonger persoon: ‘Wat voor studie/ opleiding doe je?’) is een frequent toegepaste gespreksopening met onbekenden. De vraag is neutraal, onschuldig en kan bijna niet verkeerd worden opgevat. Dit in tegenstelling tot vragen als: ‘Heb je een relatie?’ (vinden mensen zonder partner niet leuk), ‘Heb je kinderen?’ (vinden ongewenst kinderlozen pijnlijk) of ‘Waar kom je vandaan?’ (vinden mensen met een andere etnische afkomst storend).
Vragen naar werk vinden mensen zelden vervelend, omdat bijna iedereen werkt of gewerkt heeft, althans overdag bepaalde bezigheden heeft. Uw man is een uitzondering dat hij zich hevig stoort aan deze betrekkelijk blanco gespreksopening. Ook als hij geen betaald werk (meer) heeft, maar bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doet of een volkstuin heeft of zich aan de piano wijdt, kan hij daar iets over zeggen. De bezigheden (betaald of onbetaald), waar iemand zijn dagen mee vult maken een belangrijk deel uit van iemands persoon. Vandaar dat werk een simpel thema is om een gesprek met een onbekende op gang te krijgen. Van daaruit kom je ook makkelijk op iets anders terecht. Als uw man geen zin heeft om over werk te praten, kan hij altijd zeggen: ‘Ik heb geen werk of mijn werk is niet zo interessant, maar ik ga wel graag naar de film’ of wat voor vrijetijdsbezigheid hij dan ook heeft, waar hij wel over wil praten.
Blijkbaar schaamt meneer zich nogal voor zijn werk (of gebrek daaraan).
Jammer, want zoals u al zegt is de vraag meestal volkomen neutraal bedoeld (zoiets als praten over het weer), alleen maar als kapstok om verder te babbelen.
Toen ik een paar jaar werkeloos was was het nooit een probleem om de vraag af te wimpelen en over andere interesses te beginnen. Ik moest in het begin wel leren om me over mijn schaamte heen te zetten, maar dat was imo mijn probleem en niet dat van de gesprekspartners.
Vrouwen die het minder vragen? Misschien in de generatie waar voor de meeste vrouwen ‘huisvrouw’ het antwoord was.
Ik hoor de vraag ook niet vaak bij kerk-uitjes (waar bijna alle aanwezigen een uitkering hebben: bijstand of AOW)
M.i. horen vragen over ex-partners ook in het rijtje van ongewenste vragen thuis. Intimi zijn op de hoogte van het wel en wee en niet-intimi kunnen niet weten hoe de verhoudingen zijn en doen er daarom verstandig aan daar niet naar te vragen. Verder lijkt het me een goed idee om vragen naar zaken waarvan je kunt nagaan dat er vaak naar gevraagd wordt te vermijden bij een eerste ontmoeting. Ik denk daarbij aan uiterlijke kenmerken of hoorbare accenten. Mocht er een vriendschap voortkomen uit zo’n eerste ontmoeting, dan zal de ander er vroeger of later uit zichzelf wel over beginnen en is dat het moment dat eventuele vragen erover gepast zijn. Vragen over zaken waar kennissen en onbekenden zelf over beginnen kunnen rustig gesteld worden, mits die vragen niet impertinent zijn.
Volgens mij schamen heel veel mensen zich een beetje voor hun werk. Veel mensen doen toch ook wel vrij saai werk. Vaak is er ook narigheid op het werk. Ik vind ook dat je de vraag ‘wat doe je voor werk’ alleen moet stellen als iemand al iets over zijn werk heeft laten vallen. Dan is de vraag logisch. Het argument dat schaamte het probleem van de ander is vind ik niet opgaan. Dat is juist het belangrijkste waar etiquette over gaat, dat je zorgt dat de ander zich niet hoeft te schamen. Het is een probleem dat je samen hebt.
Het argument dat bijna iedereen werk heeft, vind ik ook een reden om niet te makkelijk naar werk te vragen. Als je geen werk hebt, heb je wat uit te leggen.
Verder is juist de vraag ook vaak wat armoedig. Zo van ‘waar moeten we eens over gaan praten.’ De oplossing van Beatrijs vind ik wel erg goed.
Ik vraag studenten ook niet meer hoe het met hun studie gaat. Maar dat is misschien weer wat anders.
Deze meneer heeft helemaal gelijk! Iedere keer diezelfde vraag over wat voor werk je doet, juist vooral als je diegene nog niet zo goed kent, is irrelevant en zelfs ontzettend brutaal. Alsof je leven daaruit bestaat? Waarom word dit eigenlijk steeds maar weer gevraagd? Een beetje peilen hoeveel iemand verdiend? Een betere vraag zou zijn: “Wat zijn je interesses?”. Een open vraag en dan kan je altijd kijken wat die persoon uitzichzelf wilt vertellen. Maar juist die vraag krijg je zelden te horen. Het is altijd maar die werk vraag. Ik word daarmee altijd voor het blok gezet omdat ik niet kan werken vanwege mijn ongeneeslijke ziekte. Mensen vragen bijna altijd door als ik antwoord dat ik niet werk, waardoor ik iedere keer word gedwongen om te vertellen over mijn ziekte waar ik niet altijd zin in heb. Het is absoluut niet zo dat deze meneer en ik een uitzondering zijn over deze vraag, dat is echt onzin. Er zijn meer mensen die zich ergeren aan deze brutale vraag. Niet iedereen wilt praten over werk, net zoals dat sommigen niet willen praten over waarom ze kindloos zijn.
Mijn antwoord, indien gevraagd door totaal onbekenden, die het waarschijnlijk eigenlijk niks interesseert: ik ben testpiloot bij NASA en heb nu vakantie of: ik ben stuntvrouw, ik vecht ‘s nachts tegen onrecht…enz. Beetje flauw, ik weet het, maar ik vind het ook een verschrikkelijke vraag.