Een luie wraakfantasie

Ik begrijp niet waarom het boek van Naomi Alderman, The Power, (in het Nederlands vertaald als De macht) zo bejubeld wordt. Misschien komt het doordat Margaret Atwood er haar zegen aan heeft gegeven. Alderman is een protegée van Atwood, die de blurb ‘electrifying’ verstrekte, een woord dat klopt voor zo ver het naar de inhoud verwijst, maar in het geheel niet slaat op de leeservaring.

The Power drijft op een gimmick, namelijk het plotseling ontwaken van een elektrische kracht bij meisjes en vrouwen op verschillende plaatsen in de wereld. De kracht zit ergens bij het sleutelbeen en als een vrouw haar arm uitstrekt, kan ze elektrische schokken uitdelen naar wie er in de buurt staat. Het is eerst nog een beetje oefenen, maar allengs kan een vrouw beter richten en zwaardere klappen uitdelen. Hiermee wordt de machtsbalans tussen mannen en vrouwen omgekeerd. Ineens zijn vrouwen de sterkere sekse en moeten mannen uitkijken dat ze een vrouw niet boos maken, want dan krijgen ze een schok. Moeders verbieden hun zoontjes om alleen over straat te gaan, mannen trekken vrouwenkleren aan als ze onder de radar willen blijven, er komen vrouwenbendes en vrouwenlegers.

Het is nooit leuk als de held te sterk is, want dan staat er niets meer op het spel.

Op zichzelf houd ik wel van het genre science fiction. The Handmaid’s Tale van voornoemde Margaret Atwood vond ik bijvoorbeeld een prachtig en beklemmend boek, zorgvuldig uitgedacht met een origineel, kritisch-feministisch uitgangspunt. Vergeleken met de verbeeldingskracht die het boek van Atwood doet sprankelen is The Power, dat zo’n beetje uit hetzelfde feministische vaatje tapt, een logge stoomwals die over de lezer heen dendert en op geen enkele manier tot nadenken aanzet. Dat komt vooral door die domme, elektrische kracht. Boeken, waarin mensen of wezens rondlopen met superkrachten, waarmee ze tegenstanders onschadelijk kunnen maken door alleen maar een ledemaat uit te strekken, kunnen niet interessant zijn. Het is nooit leuk als de held te sterk is, want dan staat er niets meer op het spel. Voordat ik op pagina 25 was (van de 300 of daaromtrent) had ik al medelijden met wat de mannen nog te wachten stond, terwijl dat toch niet de bedoeling geweest kan zijn.

In het gewone leven ligt het elementaire feit dat mannen over meer fysieke kracht dan vrouwen beschikken aan de wortel van de maatschappelijke achterstelling en onderdrukking van vrouwen. Toch moet een individuele man tegenover een individuele vrouw nog heel wat uit de kast trekken om haar werkelijk te vernietigen. Als je alleen maar je arm hoeft uit te strekken om iemand een stroomstoot door zijn lichaam te jagen is dat op de een of andere manier te makkelijk en te flauw.

Er worden een stuk of vijf personages gevolgd over de hele wereld, die geen van allen tot leven komen – er zit althans niemand bij van wie het lot je ter harte gaat – en die niet heel duidelijke dingen nastreven, zodat je over wat hen drijft eigenlijk ook je schouders ophaalt. Alderman is dan ook niet geïnteresseerd in psychologie, niet op individueel niveau, maar ook niet in groepsgedrag vanuit een sociaal-psychologische blik. Haar personages zijn niet meer dan bordkartonnen stripfiguren in een hijgerige actiefilm met veel geweld tegen het decor van een drugsbende, een burgeroorlog in een fantasieland, een enge vrouwensekte die de focus van Jezus, zoon van God, heeft verlegd naar Maria, moeder van God.

Dat macht corrumpeert wisten we al, maar in dit boek lijkt de boodschap wel dat vrouwen-met-macht er een nog groter potje van maken dan mannen-met-macht. The Power is vooral een luie wraakfantasie.