Beste Beatrijs,
Een paar jaar geleden kreeg ik (vrouw, dertiger) een nieuwe collega, een enthousiaste jongeman, iets jonger dan ik. We konden het goed met elkaar vinden, begrepen elkaars humor en dachten hetzelfde over enkele (leidinggevende) collega’s. Sinds kort is hij gepromoveerd en opeens mijn leidinggevende. Zeker als andere chefs in de buurt zijn, wil hij zich nu heel erg bewijzen. Zo roept hij elke keer als ik op mijn werk verschijn of ‘ik een prettige vakantie heb gehad?’ Ik heb ouderschapsverlof opgenomen en werk daarom maar drie dagen per week. Ook laat hij mijn werk wel eens aan een chef boven hem zien, alsof het zijn werk is. Vooral dat eerste voorbeeld vind ik erg storend, maar ik zie dat zijn medeleidinggevenden smullen van zijn aanpak. Hij is zichzelf niet, want als we samen eens gaan lunchen, is hij nog steeds de man die ik twee jaar geleden leerde kennen. Hij toont oprechte belangstelling voor mij en mijn gezin en moppert als vanouds op andere collega’s. Moet ik hem confronteren met zijn denigrerende houding tegenover mij? Ik ben bang dat ik mijn eigen positie op het spel zet en hem beter te vriend kan houden.
Een dubbelhartige chef
Beste Een dubbelhartige chef,
Het is belangrijk om voor ogen te houden dat de persoon die zich op een bepaalde manier onderhoudt met (leidinggevende) collega’s evenzeer zichzelf, even authentiek is als de persoon met wie u vriendschappelijke lunches hebt. Het zijn verschillende situaties, waarvan hij meent dat ze verschillend gedrag van hem vragen. U kunt het goed met hem vinden, dus dat zou het makkelijker moeten maken om hem te corrigeren, wanneer u dat nodig acht. Telkens als hij zegt ‘Prettige vakantie gehad?’ kunt u (zonder ergernis in uw toon) antwoorden: ‘Het is geen vakantie, hoor, het gaat om ouderschapsverlof – dat is iets heel anders.’ Ga hier net zolang mee door, tot hij er genoeg van krijgt en het niet meer zegt.
Het punt van zichzelf uw werk toe-eigenen is serieuzer. Dit komt vaak voor, juist ook in situaties waarin ondergeschikten part time werken. Het is dan verleidelijk voor chefs om met de eer te gaan strijken tegenover hoger geplaatsten. Vaak gebeurt dat op een onbewuste manier, omdat chefs het gevoel hebben dat zij de verantwoordelijkheid dragen. Misschien neemt uw leidinggevende het u eigenlijk een beetje kwalijk dat u niet full time aanwezig bent. Zo van: zij zit lekker thuis te flierefluiten, terwijl hier het werk doorgaat. Het feit dat hij steeds bij wijze van passief-agressief grapje spreekt van ‘vakantie’ van u lijkt daarop te wijzen.
Als het toe-eigenen een patroon is (hij maakt zich voortdurend meester van uw prestaties), raad ik u aan om het toch een keer te bespreken met hem. Bijvoorbeeld tijdens een van die gezellige lunches à deux. Vriendelijk maar onomwonden: ‘Zeg, Erik-Jan, je zult het vast niet kwaad bedoelen, maar ik vond het niet leuk dat je mij ongenoemd liet toen je complimenten ontving voor dat rapport waar ik erg mijn best voor gedaan heb.’ Als uw ouderschapsverlof is afgelopen en u gaat weer op volle kracht werken, zult u trouwens minder last hebben van dit soort kantoorpolitiek, omdat u er dan zelf meer bovenop kunt zitten en uw eigen verdiensten als zodanig kunt claimen.
Vraagt u zich eens af of uw beider werkgever voor uw ouderschapsverlof wel een adequate voorziening heeft getroffen in de bezetting. Dat wordt wel vaker niet gedaan bij dit soort verloven (ook bij zwangerschap, bevalling, lange ziekte), met als gevolg dat de dezelfde werkdruk door minder mensen (een te kleine bezetting) moet worden gedragen. Dat leidt nu eenmaal tot cynisme en wrevel op de werkvloer over de rug van de verlofganger. Het zou jammer zijn als u door dit werkgeversbeleid uw vriendschap zou verspelen. Heeft uw collega het eigenlijk niet tegen zijn baas? Praat daar eens over met hem. Misschien trekt hij in z’n onervarenheid als leidinggevende wel alle extra werkdruk naar zich toe. Dan geldt zijn wrevel niet u, maar hemzelf en zijn werkgever.