Beste Beatrijs,
Mijn vriend en ik zijn in de dertig en hebben sinds zeven jaar een relatie. We zijn erg verschillend opgevoed maar allebei met goede manieren. Soms zeg ik gedachteloos in plaats van ‘Wat zeg je?’ kortweg ‘Wat?’ Niet zoals het hoort natuurlijk, maar dit gebeurt thuis en in werksituaties zal ik het er niet zo snel uitflappen. Mijn vriend stoort zich hier zo sterk aan dat hij onlangs op enigszins geërgerde toon vroeg of ik hiermee wil ophouden, omdat onze dochter van anderhalf het anders zou overnemen. Ik vond dit overdreven en ben bang dat ik in mijn eigen huis moet gaan letten op mijn taalgebruik. Ik vind dat er in een relatie best ruimte mag zijn voor kritiek, maar deze opmerking gaf me het gevoel dat ik een tweede opvoeding nodig heb. Bovendien vind ik de zonde niet zo groot. Mijn vriend vindt het een hele normale opmerking en hoopt dat ik er wat mee doe. Wat vindt u?
Wat zeg je?
Beste Wat zeg je,
Dit soort meningsverschillen over taalgebruik ligt altijd heel persoonlijk. Soms zijn mensen allergisch voor bepaalde uitdrukkingen of manieren van praten die iemand anders volstrekt normaal vindt. Het voorbeeld dat u noemt: ‘Wat?’ zeggen in plaats van ‘Wat zeg je?’ valt precies in die categorie. Ook irritant maar dan op een andere manier vinden sommige mensen formuleringen als: ‘Nog een keer?’ of ‘Wablief?’ Blijkbaar heeft uw vriend in zijn jeugd erin geramd gekregen dat het te allen tijde absoluut ongepast is om ‘Wat?’ te zeggen. Hij staat daar betrekkelijk alleen in, want doorgaans hanteren mensen een verschil tussen formeel en informeel taalgebruik, waarbij er niets mis is met ‘Wat?’ tussen vrienden en in de huiselijke kring, terwijl ‘Wat zeg je/ zegt u?’ gereserveerd wordt voor formelere situaties.
Hè? huh? hnng?
Bespeek het nog eens met uw vriend. Ik kan me niet voorstellen dat hij zich er pijnlijk aan stoort als zijn vrienden van de sportclub of collega’s in het café ‘Wat?’ of (nog gemeenzamer:) ‘Hè?’ of ‘Huh?’ roepen of als ze het nauwelijks fonetisch weer te geven vraaggeluid ‘Hnng?’ uitstoten in plaats van het keurige ‘Wat zeg je?’ Zelfs als hij zich er wel aan stoort, zal hij hen vermoedelijk niet corrigeren, omdat hij dan vierkant wordt uitgelachen. Vraag hem of hij diezelfde coulance ook tegenover u in acht wil nemen. Uw dochter zal van haar ouders leren dat ze netjes ‘Wat zeg je?’ moet zeggen. Maar onvermijdelijk zal het ook tot haar doordringen dat mensen in de huiselijke sfeer niet altijd even formeel bezig zijn.
Grappig, in Zuid-Limburg is ‘Watblief?’ juist een beleefde uitdrukking; nooit bij stilgestaan dat anderen het misschien storend vinden. Zelf vind ik ‘Wat zeg jij?’ uitermate agressief klinken, maar de meeste mensen hebben er geen probleem mee. Kortom, het is inderdaad allemaal heel persoonlijk en en lastig om goed en fout te bepalen.
Ik vraag me eigenlijk af wat het netst is. In Engeland is “What?” aanzienlijk meer upperclass dan het het intens burgerlijke “Pardon?” of het gewoon burgerlijke “What did you say?”
Het lijkt me dat er, in de zucht naar zo simpel en gewoon mogelijk, met “Wat?” eigenlijk niets mis is. Een beetje in de zin van plee ipv toilet.