De filmpjes over agressie in treinen logen er niet om. In het programma ‘Pauw’ werden er enkele vertoond met de ene dolgedraaide, vuilbekkende woesteling in de hoofdrol na de ander. Waar is de beschaving, wanneer je haar nodig hebt? Niet in de trein in ieder geval, kun je concluderen. Onlangs deed het geweld zelfs een vrouwelijke conducteur in het ziekenhuis deed belanden (geen filmpje van).
Omstanders zijn maar al te bereid om een en ander met hun telefoontjes te filmen en ze willen ook nog wel 112 bellen, maar doorgaans blijft het daar bij. Te weinig, volgens de Stichting Maatschappij en Veiligheid die bij monde van voorzitter Pieter van Vollenhoven pleitte voor meer burgermoed. In het plan van aanpak worden treinreizigers opgeroepen om uit hun passieve toeschouwersschulp te kruipen en actief hulp te bieden. Met een groepje spontaan te hulp gesnelde burgers kan een agressor worden overmeesterd en tegen de grond gewerkt. Daarna is het kwestie van met z’n allen bovenop hem blijven zitten tot het volgende station en de onverlaat aan de spoorwegpolitie over te dragen. Ook voorziet de Stichting in korte trainingen (een half uurtje hooguit), waarin belangstellende treinreizigers kunnen leren om noodsignalen van een benarde conducteur op te vangen en via oogcontact medepassagiers te stimuleren om in actie te komen.
Deze maatschappij is niet meer ingesteld op fysiek geweld.
Dit inspirerende tafereeltje, nadrukkelijk zónder de trainingscursussen voor bereidwillige burgers, doet me onweerstaanbaar aan een jongensboek uit de jaren vijftig herinneren. Opgeschoten jongens met een gouden hart die in de bres springen voor een weerloos slachtoffer en de bruut op z’n bek timmeren. Ja, het is mooi, het is moedig en het is nobel, maar deze maatschappij is niet meer ingesteld op fysiek geweld. Zelfs bij slepende pestsituaties tussen kinderen mogen opvoeders een gepest kind geen fysiek geweld aanraden. Volgens de deskundigen dan. Zelf denk ik dat het helemaal niet zo’n gekke manier van patroondoorbreking is, wanneer een pestslachtoffer onverhoeds zijn kwelgeest een bloedneus slaat. Maar goed, elk vechtpartijtje op het schoolplein wordt onmiddellijk door sussende surveillanten de kop ingedrukt, de overgrote meerderheid van volwassenen is conform de tijdgeest opgegroeid zonder ooit een klap geïncasseerd of uitgedeeld te hebben, dus wat moeten die onervaren treinreizigers met hun burgermoed?
Gemiddeld zijn er twee incidenten met agressieve treinreizigers per dag. Maar die vinden meestal plaats op trajecten met een hoog risico: ’s nachts, jongeren, uitgaan, alcohol. Daarnaast heb je de verwarde medemens zonder geldig plaatsbewijs onder invloed van uiteenlopende middelen. De NS vervoert dagelijks een miljoen mensen. Elk agressief incident is er een te veel natuurlijk, maar twee rotte peren op een miljoen reizigers is ook weer niet zo heel veel. Te weinig om alle NS-gebruikers op te roepen hun lichaam in de strijd te werpen.
Veiligheid kost geld. Totale veiligheid bestaat niet. Het kost veel meer geld om het veiligheidsniveau van 98 naar 99 procent te brengen dan van pakweg 50 naar 80 procent. Bij het vliegverkeer wordt gemikt op maximale veiligheid. Met als gevolg dat reizigers drie uur van tevoren aanwezig moeten zijn om door een controlemangel te worden gehaald, dat ze attributen zoals nagelschaartjes of flesjes water moeten afgeven en dat er geen uitzwaaiende wegbrengers mee mogen de luchthaven in.
Vroeger was er een perronkaartje nodig, als je een treinreiziger wilde uitzwaaien. Kaartjes werden gecontroleerd voor en tijdens de reis en bij het verlaten van het station. Dat kostte allemaal onnoemelijk veel tijd, maar dan had je ook wat: geen enkel ongewenst element in en om het spoor (en veel werkgelegenheid voor controleurs). Investering in meer controle is de enige manier om bloedlinke bullebakken buiten te houden. Wat zou betekenen dat elke reiziger een half uur extra moet incalculeren. Net zo min als voor burgermoed zal daar animo voor zijn.
Plus: als je, wanneer je dan al je burgermoed bij elkaar geraapt hebt, die bullebak al te enthousiast tegen de grond werkt, dan dient hij een aanklacht in en mag de dappere burger opdraven bij de rechter om te verklaren waarom je “excessief geweld” hebt gebruikt…..zolang onze overheid idd niet bereid is om daadwerkelijk te investeren in veiligheid en zolang onze wetgeving de daders uitgebreid beschermt zal er weinig animo zijn voor “burgermoed”……..
“Zelfs bij slepende pestsituaties tussen kinderen mogen opvoeders een gepest kind geen fysiek geweld aanraden. Volgens de deskundigen dan.”
Dat is dus precies mijn eigen ervaring. Ik liet zien dat ik het pestgedrag niet tolereerde door onverwachts en heel vuil de pestkop te lijf te gaan nadat hij iets uithaalde. Heel vuil want het gaat om winnen, niet om eer. Bonuspunten als de volgertjes van de pestkop het zien. Heel belangrijk is dat er getuigen zijn, want anders heeft het nooit plaatsgevonden.
Pestkoppen kiezen bewust een “veilig” doelwit. Iemand die fysiek kleiner is, of in een lagere klas zit etc. Ik liet merken dat ik niet tot de veilige doelwitten behoorde, en had geen last meer van die figuren.
Maar of ik het mijn eigen kinderen zou aanraden, als ze gepest zouden worden? Ik heb daar nog steeds geen antwoord op.
“Daarna is het kwestie van met z’n allen bovenop hem blijven zitten tot het volgende station en de onverlaat aan de spoorwegpolitie over te dragen.”
Helaas, de spoorwegpolitie is afgeschaft.