De verzamelde universiteiten van Californië overwegen een ‘Yes means yes’ beleid in te stellen voor seksuele ontmoetingen op de campus om de ‘verkrachtingscultuur’ een halt toe te roepen. Met meer dan gewone belangstelling volg ik de berichtgeving over de epidemie van seksueel geweld op de Amerikaanse universiteiten, omdat mijn dochter binnenkort voor studiedoeleinden afreist naar Californië. Komt ze in een poel des verderfs terecht, waar ze voortdurend alert moet zijn op seksuele belagers?
Een op de vijf vrouwelijke studenten rapporteert seksueel geweld en zeven procent van de mannelijke studenten geeft toe zich aan seksuele agressie schuldig te hebben gemaakt. Die cijfers klinken imponerend genoeg, al is niet duidelijk wat precies de vraagstelling was. Gaat het alleen over verkrachting gaat of vallen hier ook intimidatie en ongewenste handtastelijkheden onder? Of wordt er ook gerefereerd aan seks, waarvan betrokkenen achteraf vinden dat het allemaal niet zo geslaagd was?
De discussie over the culture of rape op de Amerikaanse campussen is een exacte herhaling van de discussie over date rape van zo’n twintig jaar geleden – ook op de universiteiten. Destijds meenden de autoriteiten er verstandig aan te doen door gedragsprotocollen voor studenten op te stellen die draaiden om ‘No means no’, oftewel: ‘Als een meisje nee zegt, bedoel ze nee’. Nu hebben ze ‘Yes means yes’ bedacht om de zaak te reguleren. In het geval ‘nee is nee’ ben je vrij om alles te doen, totdat er iemand verbaal op de rem trapt. Bij ‘Ja is ja’ moet voor elke volgende stap in de hiërarchie van fysieke intimiteiten een verbaal fiat worden afgegeven. Het onderscheid tussen de twee protocollen is te subtiel om iets te betekenen en bovendien laat seks zich lastig protocolliseren.
Kenmerkend voor alle seks buiten een vaste relatie (en tussen studenten komt dat soort impulsieve, ongebonden seks veel voor) is de ambiguïteit van wat eraan vooraf gaat en de onvoorspelbaarheid. Een campus is juist niet een omgeving, waar een meisje door een onbekende aan de bar versierd wordt, meegenomen naar een kamer en vervolgens bruut verkracht. Al die studenten kennen elkaar min of meer, al was het maar via via, ze hangen met elkaar rond in uitgaansgelegenheden, op huisfeestjes, ze hebben allemaal verborgen agenda’s en je weet maar nooit hoe zo’n avond eindigt.
Veel meisjes roeien voort uit beleefdheid, omdat het te laat is om nee te zeggen.
De een is erop uit om te scoren, een ander smacht naar een onbereikbare, weer een ander doemt plotseling op in het gezichtsveld en speelt de concurrentie weg, dit alles overgoten met grote hoeveelheden alcohol die door de 21-minners ook nog eens snel en tersluiks (want illegaal in Amerika) geconsumeerd wordt. Geen omstandigheden die studenten ertoe aanzetten om hun hoofd koel te houden, laat staan om een ‘yes means yes’-protocol af te werken, als het dan toch op een onvoorzien seksueel treffen uitdraait. Het script daarvoor ligt vast en ongetwijfeld zetten veel jongens op zo’n moment door omdat ermee ophouden hun reputatie van potentie bedreigt, en roeien veel meisjes voort uit beleefdheid omdat het te laat is om nee te zeggen.
Is er sprake van verkrachting, wanneer een studente te dronken was om formeel toestemming te geven en de ochtend daarna ontdekt dat ze het bed gedeeld heeft met iemand met wie ze blijkbaar seks heeft gehad waarvan ze zich niets meer kan herinneren? Tot op heden werden dit soort verkrachtingszaken doorgaans geseponeerd op grond van het he said, she said argument. Als betrokkenen laveloos waren valt onvrijwillige seks moeilijk te bewijzen. Op sommige universiteiten willen ze daarom seks na alcohol überhaupt verbieden dan wel via voorlichting ontmoedigen.
Die brave, alcoholloze seks met hardop uitgesproken wederzijdse instemming komt er natuurlijk niet. Slechte seks hoort erbij en is ook eigenlijk niet zo’n ramp. Ik maak me geen zorgen over mijn dochter.
Ik lees regelmatig de columns van Dan Savage, een Amerikaanse mannelijke Beatrijs bij wie je terecht kunt als je vragen hebt over relaties, seks, open relaties en kinky fetisjen. Uit zijn verhalen* en de commentaren krijg ik de indruk dat het woord ‘rape’ daar sneller gebruikt wordt dan verkrachting in Nederland. Als je je daar beklaagt over slechte seks waarbij je zelf over je eigen grenzen gegaan bent, waar je uiteraard van baalt, is er al snel al iemand die je probeert wijs te maken dat je verkracht ben.
Ook Lena Dunham (van Girls) meldt in haar boek dat ze verkracht is, terwijl het gewoon slechte seks was; de ‘verkrachter’ vertrok nota bene toen ze hem vroeg weg te gaan.
Mij lijkt dat een slechte ontwikkeling, want het devalueert het woord ‘rape’ terwijl een echte verkrachting een traumatiserend misdrijf is.
*Dan Savage maakt overigens wél onderscheid tussen slechte seks en verkrachting.
Als ‘slechte sex’ (slecht voor wie? Meestal vooral voor de vrouw in kwestie) er dan kennelijk bij hoort, hoop ik van harte dat condooms er ook bij horen. Of is HIV ook niet zo’n ramp? Onbedoelde sex kan nare en langdurige gevolgen hebben.
Wat is er eigenlijk zo erg aan het idee van wederzijdse instemming? Is het niet gewoon heel sexy om zeker te weten dat de ander je echt graag wil?
Ik vind het nogal kinderachtig om het vaststellen van wederzijdse instemming af te schilderen als een formeel gebeuren, terwijl het zo simpel is als vragen/fluisteren/hijgen: “Ik zou je wel willen [handeling], wil jij dat ook?”
Wie sex doordrukt omdat de ander toch te laveloos is om zich te verzetten, is op zijn minst egocentrisch en onverantwoordelijk bezig. En daar mag best de aandacht op gevestigd worden.
Het is verfrissend om naast het eeuwenoude ‘zorg dat je niet verkracht wordt’, dat alle verantwoordelijkheid bij de vrouw legt, nu ook eens iets te horen dat lijkt op ‘zorg dat je geen verkrachter bent’.
Beste Klaartje en ook Beatrijs.
Als iemand letterlijk te dronken is om te weten wat er gebeurt is er toch wel degelijk sprake van seksueel misbruik. Er hoeft niet altijd sprake te zijn van bruut geweld, zachte dwang bij een laveloos persoon is ook niet oké, evenmin als je vergrijpen aan een bewusteloze.
(ik snap ook niet wat er aantrekkelijk is aan een bewusteloos persoon, maar dat is een ander verhaal)
Suzanne,
Dat ben ik helemaal met je eens. Als dat niet duidelijk was, heb ik me kennelijk niet helder uitgedrukt.
Het yes means yes protocol is helemaal geen praktijkgebruik, dat tijdens slechte danwel goede seks nodig is. Yes means yes is een bescherming tegen het afserveren van verkrachtingszaken onder het kopje ‘ze zei geen nee…’ Het is een regel die vervolging mogelijkmaakt waar nu de letter van de wet nog een afbreekpunt is. Dat het protocolleren van sex niet mogelijk is, maakt verkrachting nog niet minder problematisch.
Het doordrammen van ongewilde seks is wel degelijk een probleem op campussen. Ook het idee dat alleen de bosjes ingesleurd worden door een vreemde een ‘echte’ verkrachting is, is achterhaald en doet de slachtoffers tekort.
Nederlandse nuchterheid kan dit probleem niet reduceren tot een ‘Amerikaanse studenten hebben slechte seks en daar spijt van’. Ik hoop dat Beatrijs’ dochter en alle anderen niets overkomt, en ik hoop dat verkrachters inzien dat seks doordrukken als het geen goed idee lijkt, ook daadwerkelijk geen goed idee is.