Ontslagen? Neem een LinkedIn-account!

Omdat het in de sappelende gedrukte-mediamarkt zo ongeveer het enige tijdschrift is dat nog in de lift zit, kocht ik laatst de ‘Linda.’, benieuwd naar waar dit succes vandaan komt. En ik moet zeggen: helemaal geen slecht blad, bovenop de tijdgeest. Het thema was ‘cadeautjes’, te verwachten in de maand december, maar het ging ook voor een groot deel over armoede en wat dat met een mens deed, vooral met vrouwen en kinderen dan. Dit alles precies in de week dat het nieuws even gedomineerd werd door stijgende armoedecijfers van het CBS en het SCP en berichten over een verhoogd zelfmoordrisico onder arbeidsongeschikten en uitkeringsgerechtigden. Vrouwenbladen en glossies houden zich doorgaans verre van onprettige, maatschappelijke thematiek en het siert de ‘Linda.’ (wat die punt daar doet is raadselachtig, maar die hoort erbij) om niet terug te deinzen voor deprimerende actualiteit.

Wel wordt het onderwerp, zoals het vrouwenbladen betaamt, sterk gepersonaliseerd, wat betekent dat de lezer een hele zwik interviews met door armoede getroffenen krijgt te verwerken, die niet allemaal even overtuigend zijn. Ook hier weer duikt een meelijwekkende bijstandsmoeder op die zich tevreden stelt met de restjes van wat haar kinderen eten en zegt dat ze liever verse groente zou klaarmaken, maar ‘dat een magnetronmaaltijd nu eenmaal goedkoper is’. Klinkklare onzin natuurlijk. Wie naar de markt gaat en daar een zak aardappels en een pond andijvie of boerenkool koopt en bij de Lidl een rookworst is veel goedkoper uit dan wat voor kant-en-klaar magnetronmaaltijd dan ook. Wortels, prei, boontjes, uien, broccoli – het kost allemaal niks.

Dit neemt niet weg dat de betekenis van armoede (uitsluiting van het maatschappelijke leven) in de Linda. goed uit de verf komt – zonder al te veel huilerigheid. Het is moeilijk om aandacht te besteden aan een reëel probleem als armoede en tegelijk de sentimentaliteit buiten de deur te houden. Zelfs de NRC kan die verleiding niet weerstaan door de SCP/CBS-rapporten samen te vatten onder de kop ‘Meer kinderen groeien arm op’ en in het hoofdredactioneel commentaar de regering op te roepen om de armoedebestrijding meer te concentreren op ‘kinderen die buiten hun schuld in armoede leven.’ Kan het nog gratuïter? Het ligt nogal voor de hand dat er meer kinderen lijden onder armoede, naarmate de armoedecijfers stijgen. Waarom is een kind dat niet naar een sportclubje kan zieliger dan een moeder die geen geld heeft om haar kind naar een sportclubje te sturen? Toch niet omdat het kind onschuldig en de ouder schuldig is. De situatie aan de onderkant van de maatschappij is in zijn geheel benard en vereist mogelijk leedverlichting van overheidswege, maar liever niet vanuit het perspectief van zielige, onschuldige kinderen, want daarmee wordt het probleem versuikerd tot het meisje met de zwavelstokjes.

En wat doet de regering? Die leeft zich uit in al even onuitstaanbare monterheid en mooipraterij. Een persoonlijke ramp als ontslag en werkloosheid wordt witgewassen als ‘nieuwe kansen’. Mensen die ontslagen worden krijgen het advies om een nieuw leven als zzp’er te beginnen en een LinkedIn-account te nemen. Fijn voor de 4000 die binnenkort bij Achmea worden ontslagen en voor de duizenden kantoorwerkers die de afgelopen jaren bij de banken zijn afgevloeid. Maar de werkloosheidcijfers blijven stijgen.

Een massief bezuinigingspakket, waarin verzorgingshuizen gesloten worden, uitkeringstrekkers verplicht papier gaan prikken en diverse ouderen- en gehandicaptenvoorzieningen sneuvelen, wordt triomfantelijk opgesierd met de typische CDA-kreet ‘participatiemaatschappij’ en opgevrolijkt met de belofte dat de burger daar een beter leven van krijgt: meer betrokkenheid op elkaar, meer delen, minder individualisme.

Het gaat mij er niet om dat alles in stand moet blijven, zoals het is. Natuurlijk moet de AWBZ worden gesaneerd en er is ook niets op tegen dat gepensioneerden (onder wie armoede nauwelijks voorkomt) zelf betalen voor hun zorgbehoefte in plaats van dat ze hun geld reserveren voor de erfenis. Maar de regering kán helemaal niets doen aan de werkloosheid en dus niet ook aan de armoede, behalve dan een kosmetische maatregel in de zwavelstokjessfeer treffen zoals quota voor gehandicapten.

Waarom geeft Rutte niet toe dat hij ook geen oplossing heeft, maar dat hij zijn best zal doen om de pijn netjes te verdelen? Die zakelijkheid zou in het land allicht op minder cynisme stuiten dan de zalvende praatjes over de win-win-aspecten van participatie.