Beste Beatrijs,
Als er gasten komen eten, gebeurt het weleens dat iemand – soms nog voor er ook maar een hap genomen is – begint te informeren naar het voorgeschotelde, in de trant van: ‘Wat is dit?’ ‘Wat zit hier in?’ ‘Proef ik…?’ Ik ben dan altijd een beetje geschokt, heb niet veel zin om te antwoorden en doe dat dus zo summier mogelijk. Soms dringt men aan, of begint er later opnieuw over. Mijn grootmoeder, die omstreeks 1900 keukenmeid was bij de Rotterdamse upper ten, ontplofte als haar kinderen vroegen: ‘Wat zit hier in?’ Dat hoorde absoluut niet. Je kon hoogstens zeggen dat je het eten lekker vond. Wie heeft gelijk: mijn grootmoeder of de (vaak alleraardigste) vragenstellers, meestal vragenstelsters?
Keukenprinses met geheimen
Beste Keukenprinses,
Uw grootmoeder heeft tot op de dag van vandaag gelijk. Tijdens de maaltijd pleegt men geen verbale vivisectie op het menu, want het is geen thema van algemeen belang. Terecht drukt u dit oninteressante conversatie-onderwerp de kop in. Begin over iets anders en zeg, als men blijft vissen naar receptuur, dat het te ingewikkeld is en dat u het een andere keer wel zal uitleggen. À deux kan het wel.
Met interesse lees ik uw advies in “Moderne manieren”, niet zo zeer omdat ik zelf vragen heb maar als een vorm van voortgezette inburgering, om de Nederlandse standard te vergelijken met omliggende landen, die mij meer of even goed vertrouwd zijn. Meestal kan ik me wel vinden in uw perspectief maar soms vind ik het toch erg “Nederlands” en zou een ruimere, internationalere stijl toch ook beter in het moderne Nederland passen.
“Keukenprinses”: Als men gasten te eten heeft en volgens u niet naar de ingrediënten/recepten mag informeren. In de meeste Europese landen wordt het praten over eten en het bereiden ervan juist als een groot plezier ervaren en neemt men het als compliment als de gasten naar de “geheimen” van een gerecht vragen, zeker als men weet dat de gastvrouw/gastheer zelf heeft gekookt. Dit maakt in Frankrijk, Italië, Duitsland, Oostenrijk en meer landen juist een deel van de gezelligheid uit, ook in de zogenaamde “betere kringen”. Dit helpt bovendien bij het ontwikkelen van een verfijnde smaak en men houdt er vaak leuke tips aan over. Ook als men geen grote kok is kan dit vermakelijk zijn.
Het informeren naar ingrediënten kan ook te maken hebben met de tegenwoordig heel vaak voorkomende allergieën en voedselgevoeligheden. De enige reden om bang voor dat soort vragen te zijn – lijkt mij – als men kant-en-klaar pakjes en smaakjes gebruikt. Hier moet men dan maar de Nederlandse openhartigheid bezigen en er recht voor uit komen!
Jammer, van de kwestie ‘keukenprinses met geheimen’ in de rubriek van 4 december j.l.
Ik vind het juist heel prettig als mijn tafelgasten geïnteresseerd zijn in de gerechten, die ik ze voorzet. En ik vertel graag met welke ingrediënten ik gewerkt heb. Gisteren nog, tijdens de Sinterklaasgourmet met ons gezin: acht volwassenen en twee kleinkinderen: “Marokkaanse wortelsalade is dit. Met veel koriander en knoflook. Ja, dat proef je. En dit sausje is met verse basilicum..”
Ik voel mij juist gevleid en absoluut niet verlegen met vragen over het eten.
In Frankrijk, waar vrienden van ons wonen, is eten als conversatie-onderwerp absoluut heel gewoon en comme il faut.
Het is bijna een sport om te ontdekken welke kruiden uit haar eigen tuin onze vriendin nu weer in haar salade heeft toegepast.
Maar ja, c’est le ton qui fait la musique, is natuurlijk wel van belang.
Als een tafelgenoot met een vies gezicht informeert : ‘Wat is dit? Wat zit hierin?’, dan verandert de zaak natuurlijk. Maar dat heb ik nog nooit meegemaakt, behalve toen mijn kinderen klein waren en nog moesten leren, dat je sommige gerechten moet leren eten en voor je een hapje geproefd hebt niet meteen moet zeggen ‘Bah, dat lust ik niet’. En datzelfde opvoedkundige foefje passen we nu weer toe bij onze kleinkinderen.
Beste Keukenprinses,
Als enthousiast hobbykok vraag ik soms ook naar het recept van het gerecht dat ik eet. Dat doe ik niet om de kok te schofferen, dat doe ik uit interesse en omdat het gerecht zo smakelijk is dat ik het graag vaker zou willen eten.
Een vriendin van mij vraagt regelmatig naar de aanwezigheid van een bepaald ingeredient, omdat zij daar zeer allergisch voor is. Als zij het per ongeluk zou eten, dient men direct een ambulance te bellen.
Wellicht hebben uw gasten ook een bijzondere reden om naar de ingredienten te vragen. Anders kunt het afdoen met ‘ dat is het geheim van de kok’.
Waarom is het schokkend om een recept prijs te geven? Dat vraag ik mij af. Zijn we met elkaar in competitie en moet dit culinair voordeel behouden blijven? Lijkt me een trieste conclusie.
Verder vraag ik me af wat een gespreksonderwerp een onderwerp van algemeen belang maakt. Dat u het een gespreksonderwerp van weinig belang noemt verraadt mijns inziens een gebrek aan affiniteit met koken bij u. Iets waar nauwelijks een gulden regel voor anderen over tafelgedrag op te baseren valt.
Het heeft er wel mee te maken op welke toon en met wat voor lichaamstaal eea gepaard gaat. Is de toon belangstellend en hartelijk dan lijkt het mij gewoon interesse of zelfs een compliment. Gaat de vraag vergezeld van opgetrokken wenkbrauwen of neus of iets dergelijks, dan zou ik het ook niet leuk vinden.
Ik begrijp het antwoord van Beatrijs prima als Nederlandse.
Nederlanders hebben er geen moeite mee om tijdens het eten te vertellen, wat men krijgt voorgeschoteld, daar zullen de meesten zelfs trots over vertellen tijdens de dis. Maar ik proef (!) in de vraagstelling iets van: verantwoording moeten afleggen om gedétailleerd te moeten uitleggen aan de gasten wat de ingrediënten zijn en dát stoort Nederlanders terecht vanwege het ondervragende toontje. Of het voedsel eerst langs de ballotage-commissie moet. Heeft dus niets met diëten of allergieën te maken, want daar kan van te voren over gecommuniceerd worden. En pakjes en zakjes zijn helemaal irrelevant in dit opzicht. Dat is eigen veronderstelling en invulling van de briefschrijfster.
Ik heb regelmatig gesprekken met buitenlanders over de Ned. omgangsvormen en de meeste zijn klip en klaar: Nederlanders zijn gesteld op hun eigen autonomie, dat geldt voor op tijd op afspraken komen, zodat je niet meer tijd in beslag neemt dan je wordt toegestaan en ook een zekere vrijheid om te koken wat je wilt voor de gasten!