Taalfouten corrigeren

Beste Beatrijs,

Mijn vraag gaat over enkele mensen die ik vrienden noem of heel goede bekenden. Elke keer als een van hen een zin uitspreekt als ‘Hun komen zeker!’ heb ik het daar moeilijk mee. Zelf horen ze het niet, weten niet van de fout, maar bij een sollicitatie onlangs van een vriendin ging het mis, al weet ik natuurlijk niet of het (alleen) daaraan lag. Ik zeg er niets over, omdat ik niet als betweter uit de hoek wil komen. Het is pijnlijk en, omdat het een grammaticale fout betreft, niet eenvoudig uitlegbaar. Je zult dan toch over begrippen als ‘onderwerp’ moeten beginnen. Waarschijnlijk worden ze daar alleen maar onzeker van en dat wil ik beslist niet. Bovendien zijn die mensen, net als ik, al wat ouder en hoeveel zin heeft het dan nog? Alleen die sollicitante is wat jonger. Moet ik erover beginnen of kan ik er maar beter mijn mond over houden, temeer daar al zoveel mensen het onderscheid niet meer kennen?

Gewond taalgevoel

Beste gewond taalgevoel,

De kwestie ‘hun hebben’ sleept al eeuwen. Sommige taalkundigen menen dat het gebruik van ‘hun’ als onderwerp binnen een aantal decennia zo wijd verspreid zal zijn dat het niet meer als fout zal worden aangemerkt. Taal staat bloot aan veranderingen en is onderhevig aan mode. Als iedereen ineens van de ij een ai maakt en ‘zich beseffen’ gaat zeggen in plaats van ‘beseffen dat’, wordt dat op den duur vanzelf de statistische norm. De meerderheid beslist. Maar dat ‘hun hebben’ ook correct wordt zie ik voorlopig niet gebeuren, omdat deze zegswijze een sterke signaalfunctie heeft: let op, hier spreekt een ongeletterde! In formele, geschreven tekst zal ‘hun hebben’ voorlopig een doodzonde blijven, waar elke professionele tekstredacteur het rode potlood voor zal inzetten. Ouders in de midden- en hogere klasse zullen hun kinderen op dit punt onbarmhartig corrigeren, en of die kinderen zich daar wel of niet iets van aantrekken – de besmette lading van dit taalgebruik zal zeker tot hen doordringen.

Boter aan de galg. Paarlen voor de zwijnen.

Dit neemt niet weg dat u uw vrienden beter niet op hun fouten kunt wijzen, want dat zullen zij u niet in dank afnemen. Het is inderdaad behoorlijk ingewikkeld om uit te leggen. Veel mensen hebben geen flauw idee van grammatica en begrippen als onderwerp/ lijdend voorwerp zeggen hun niets. Het heeft dan weinig zin om de schoolmeester uit te hangen. Boter aan de galg. Paarlen voor de zwijnen.

Een uitzondering is misschien uw kennis, de sollicitante. Zij is jonger dan u, dus dat geeft uw uitlatingen meer gewicht en haar vatbaarheid voor verbetering is ook groter. Ouderen die hun hele leven gewend zijn om ‘hun hebben’ te zeggen zijn helemaal niet meer in staat om te veranderen. Of u uw kennis attent kunt maken op haar te informele (volkse) manier van spreken hangt af van de mate waarin zij zich openstelt voor kritiek en hoeveel waarde zij hecht aan uw oordeel.

De manier om het aan de orde te stellen moet tastend en voorzichtig zijn. Vraag bijvoorbeeld aan haar: ‘Zeg jij altijd “hun hebben” of alleen maar als je niet oplet?’ Als ze bevestigt dat dit haar normale manier van spreken is en zich verwondert over de aard van uw vraag, kunt u uitleggen hoe het zit, dat het een veelgemaakte fout is en dat u bang bent dat zij daarmee geen goede indruk maakt tijdens sollicitatiegesprekken. Vervolgens kan zij met deze informatie doen wat ze wil.