Rechtse hobby

Dat Nationaal Historisch Museum (NHM) lijkt verder weg dan ooit. Eerst werd er gesteggeld over de lokatie in den lande, daarna over de lokatie binnen Arnhem, vervolgens over de exorbitante kosten van een parkeergarage en nog steeds is de bouw niet begonnen. Medewerkers en een directeur (Erik Schilp) zijn er wel en het NHM timmert ook flink aan de weg door middel van allerlei activiteiten, zoals de Week van de geschiedenis, televisieseries en een interactieve website.

Langzamerhand kun je je afvragen of een gebouw eigenlijk nog wel nodig is. Het is lastig om het elan van een paar jaar geleden in herinnering te roepen, toen iedereen het had over de Nederlandse identiteit, de noodzaak van een canon en het belang van een NHM. Zelf vond ik zo’n museum destijds ook wel een goed idee, zij het een tikje didactisch, maar op dit moment zie ik er niets meer in. Zoals vaker is opgemerkt: we hebben al het Rijksmuseum. Zou er niet beter wat meer haast kunnen worden gemaakt met de renovatie daarvan in plaats van een concurrerend prestigeproject neer te zetten? Het Rijksmuseum is er voor de klassieke schilderijen en objecten, terwijl het NHM moderne interactieve dingen van plan is met nieuwe media, maar toch: hoeveel geschiedenis kan en wil de gemiddelde burger gedurende zijn leven verhapstukken? Vast minder dan twee state of the art musea te bieden zullen hebben, en van toeristen zal het NHM het niet moeten hebben, want die hebben genoeg aan vrijblijvend kijken naar authentieke plaatjes en voorwerpen.

Directeur Schilp, geïnterviewd in de Volkskrant, geeft als motivatie voor de bouw van het NHM dat ‘een groot deel van de Nederlandse bevolking los is komen te staan van het eigen verleden, wat leidt tot een gevoel van ontheemd zijn.’ Volgens hem laat de manier waarop Nederlanders met elkaar omgaan zien hoe onvoorstelbaar slecht ze in hun vel zitten en dat kan het NHM verhelpen. Een dubieuze analyse. Of iemand veel of niets afweet van de Tachtigjarige oorlog lijkt mij geen verband te houden met ontheemdheid. De meeste mensen weten er sowieso weinig van. Er valt in ieder geval best een fatsoenlijk leven te leiden zónder veel historische kennis van zaken. Het idee dat bijgespijkerd worden in geschiedenis een goede invloed op de omgangsvormen zou hebben is even aanmatigend als uit de lucht gegrepen. Zo belangrijk is geschiedenis niet en goede omgangsvormen zijn verplicht, of mensen nu wel of niet lekker in hun vel zitten.

Geschiedenis hoort bij de cultuur en cultuur heeft een bindende functie. Dat was de oorspronkelijke gedachte achter de oprichting van het NHM en daar valt nog steeds iets voor te zeggen, omdat het altijd goed is om concrete uitingen van gemeenschappelijkheid te hebben in een fragmenterende cultuur. Maar er staan drakonische bezuinigingen op stapel voor de cultuur. Alles wat met kunst, muziek en theater te maken heeft staat onder druk. Dat de cultuursector niet buiten schot kan blijven, is begrijpelijk. Op de vrije markt betaalt het publiek grif veel geld voor musicals en popconcerten. Vergeleken met tien euro voor een bioscoopkaartje ligt de prijs voor een theatervoorstelling met levende acteurs buitengewoon laag. Die toegangsprijzen zouden makkelijk omhoog kunnen en de subsidie omlaag. Maar de omvang van de geplande besparingen (200 miljoen) staat in geen verhouding met het minieme aandeel van cultuur op de totale rijksbegroting. Op het grote geheel zal het slagerswerk dus betrekkelijk weinig opleveren, terwijl er wel veel ten onder dreigt te gaan, onder ander het Muziekcentrum van de Omroep. Er is sprake van een stormloop tegen ‘linkse hobby’s’, zoals cultuur tegenwoordig snerend wordt genoemd, waarschijnlijk door de associatie met avantgardistische, antiburgerlijke, provocerende kunstenaars.

Als binnen de cultuursector de podiumkunsten en het publiek dat erheen gaat voor ‘links’ doorgaan, dan valt geschiedenis onder ‘rechtse hobby’. Zowel het NHM als de podiumkunsten streven een zekere gemeenschappelijkheid na. Hun bestaansrecht is gelegen in hun bindende functie. Bij geschiedenis gaat het om binding op een vertikale, conserverende manier, die je ‘rechts’ zou kunnen noemen. Bij de podiumkunsten werkt de bindingsfunctie horizontaal en op het moment. De actualiteit ervan versterkt de zeggingskracht. Linkse hobby’s zijn vitaler dan rechtse. Als het NHM ervan afziet om te worden gebouwd (100 miljoen), wordt de muzieksector misschien minder hard afgebroken.