Kip, ik heb je!

Eigenlijk vond ik dat schandaal rond Jack de Vries groteske onzin. De man had een buitenechtelijke affaire. Nou en? Alsof de meute die hem aan stukken scheurde nooit eens een onverkwikkelijk akkefietje aan de hand heeft gehad. We hebben een jaar of veertig geleden ontrouw, slippertjes, scheve schaatsen en huwelijksbedrog geschrapt uit het Wetboek van strafrecht, zodat mensen konden scheiden zonder een beroep te hoeven doen op de zogenaamde Grote Leugen. Of een huwelijk nu mislukt door algehele verzuring van de betrekkingen of door buiten-de-deur-seks doet uiteindelijk niet ter zake. In een beschaafde maatschappij staan er geen wettelijke sancties op seks tussen wederzijds instemmende volwassenen.
Het is heel eigenaardig dat een staatssecretaris zich geen liefdesaffaire kan permitteren, terwijl in het hele land op alle kantoren dit soort dingen van hoog tot laag voortdurend aan de hand is. Volgens de regels op Defensie had hij z’n relatie bekend moeten maken op de werkplek. Ja, dûh! Alsof geheime, getrouwde minnaars te biecht zouden gaan bij de medezeggenschapsraad. Dan kun je net zo goed meteen een persconferentie geven. Dat De Vries van het CDA is pakte voor hem extra nadelig uit. Zoals bekend verkondigen die lui de bekrompen leer van ‘het gezin als hoeksteen van de maatschappij’ en dit spruitjesgeluid moet een schuinsmarcherende CDA-politicus bekopen met de schandpaal en ontslag. Volgens deze maatstaf zou de privacy van seculiere politici op het gebied van buitenechtelijke verhoudingen wél worden gerespecteerd, omdat zij het volk geen vrome praatjes over het gezin voorhouden. Een rare redenering, want hoe kinderen groeien nu eenmaal altijd op in gezinnen, hetzij in ouderwets ongebroken gezinnen, hetzij met één ouder (al dan niet gescheiden of co-ouderend), hetzij in samengestelde stiefgezinnen, hetzij met lesbische of homo-ouders. Je kunt moeilijk het weeshuis tot hoeksteen van de maatschappij bestempelen. Hoe die gezinnen precies tot stand zijn gekomen valt buiten het bestek van de wet. Sterker nog, geen enkele gezinsvorm mag als zodanig worden gediscrimineerd of ergens van worden uitgesloten – ook niet volgens de opvattingen het CDA. Een overspelige CDA-politicus gedraagt zich bijgevolg niet moreel verwerpelijker dan een overspelige PvdA’er of SP’er.
Enfin, geen enkele politicus blijft natuurlijk gevrijwaard van bemoeienis met het privéleven, want elke nieuwsgierigheid kan te allen tijde worden gerechtvaardigd met een beroep op de voorbeeldfunctie. Politici zijn allang niet meer zomaar mensen met een missie of met hart voor de publieke zaak, die afgerekend worden op hun politieke daden. Ze moeten de burgers ook in hun manier van leven tot voorbeeld strekken. Ze moeten integer zijn en onberispelijk, niet alleen in legaal opzicht, maar als mensch. En als ze afwijken van een of ander zelfgebreid moreel of gezond-leven-ideaal, worden ze meedogenloos ontmaskerd als hypocriete egoïsten en zakkenvullers. De roddeluitgave ‘Binnenhof’, een co-productie van HP/De Tijd en Weekend, neemt een duik in het privéleven van politici en wat blijkt? Het zijn net gewone mensen, die eten en auto rijden, in huizen wonen en boodschappen doen, alcohol drinken en (tsss) roken. Omdat de knipselmap met oudbakken roddels niet voldoende sensationeel materiaal opleverde, werd de inhoud van een paar vuilniszakken zorgvuldig uitgesorteerd en geëxposeerd, alsof we hier te maken hebben met de bewijsstukken voor een lustmoord. Kan het nog abjecter?
Dit alles dient geen enkel journalistiek doel, behalve het inspelen op de nieuwsgierigheid van een cynisch en blasé publiek dat op een infantiele manier gefixeerd is op het persoonlijke en het emotionele. Natuurlijk wil de cynische burger stiekeme foto’s zien van de kinderen van Femke Halsema, natuurlijk wil hij weten wat de overwaarde van de huizen van politici bedraagt om daarna ‘kip ik heb je!’ te kunnen roepen. Politici staan zelf ook te trappelen om mee te doen aan een stompzinnig quizje en twitteren er lustig op los over hun privébesognes. Ook voeren ze hun gezinsleden mee op voor de camera, als dat zo uitkomt. Alles voor de stemmenwinst, nietwaar.
Het kan zijn dat het politici alleen maar om zichzelf gaat (ik geloof het niet). Het kan zijn dat een uitgave als Binnenhof bakken met geld binnensleept. Volgens hoofdredacteur Jan Dijkgraaf is voor het commerciële doel alles geoorloofd, totdat de rechter ingrijpt. Maar het is een vunzige vorm van journalistiek die de beschaving ondermijnt.