Beste Beatrijs,
Bij het huwelijk van onze zoon (29) kwam aan de orde hoe onze schoondochter (ook 29) ons moest aanspreken. Onze zoon zegt ‘pap en mam’, net als onze twee dochters en schoonzoons. Schoondochter wil dat niet, want, zegt ze: ‘Ik heb maar één papa en mama.’
Ze stelde voor ons bij de voornaam te noemen. Wij vonden dat geen goed idee. Wij zijn zelf opgevoed met het tonen van respect voor ouderen, waarbij het noemen bij de voornaam absoluut niet gebruikelijk was. Na verloop van enige tijd, stelde onze zoon voor dat schoondochter dan maar, net als hij deed bij zijn schoonouders, ‘papa-Voornaam’ en ‘mama-Voornaam’ zou zeggen. Ook dat vonden wij niet bij ons passen. ‘Nou, dan wordt het meneer en mevrouw,’ was de conclusie van onze zoon. Zo werd besloten.
In de praktijk komt het erop neer dat wij door schoondochter worden aangesproken met: ‘ehh’. ‘Ehh, wil je nog koffie?’ Zijn wij nu belachelijk ouderwets, als we niet willen meedoen met dat voornamen-gedoe?
Meneer Papa
Beste Meneer Papa,
In deze tijd noemt nauwelijks nog iemand zijn schoonouders ‘vader en moeder’ of ‘pap en mam’. Zoals uw eigen schoondochter terecht opmerkte: ‘Ik heb al een vader en moeder’. De aanspreekvormen ‘vader, moeder, papa, mama’ zijn eretitels, waar niet alleen respect maar vooral ook exclusiviteit in doorklinkt.
Als 60-plussers willen uw vrouw en u zich niet door een jongere generatie bij de voornaam laten aanspreken. Dat is begrijpelijk. Niemand hoeft zich te laten aanspreken op een manier waarbij hij/zij zich onprettig voelt. De vondst ‘mama-Voornaam en papa-Voornaam’ vind ik wel sympathiek, maar goed: u wilt geen voornamen, dus u krijgt geen voornamen.
Een voor de hand liggende oplossing is om de functie die u voor uw schoondochter vervult als aanspreektitel te nemen. Zoals mensen de dokter ‘dokter’ noemen en kinderen hun schoolmeester ‘meester’, zo kan uw schoondochter u ‘schoonvader’ noemen. Om het iets joyeuzer te laten klinken kan ze ook kiezen voor ‘schoonpapa en schoonmama’. De dactylus geeft deze woorden iets huppeligs mee: ‘Schoonpapa, wilt u een kopje koffie?’ klinkt gezellig en toch respectvol.
Een andere mogelijkheid is wachten tot er kleinkinderen komen. Die zullen het over ‘oma en opa’ hebben. Familiebijeenkomsten zullen zich gaan voltrekken vanuit het perspectief van de kleinkinderen. Dat komt doordat kleinkinderen, zeker als ze nog jong zijn, het stralende middelpunt van dergelijke familiebezoekjes vormen. De ouders spreken over ‘oma en opa’ tegen hun kinderen (‘Geef opa een handje’, ‘Vraag oma of je wat melk mag’) en binnen de kortste keren spreken de schoonkinderen, vanuit een identificatie met hun eigen kinderen, u ook met ‘oma en opa’ aan. Dat bent u niet voor hen, maar de grootouderrol is minder exclusief.
Het is een zinnig advies aan ‘Meneer Papa’ in de krant van vandaag, dat als het opgevolgd wordt zeker tot succes zal leiden. Jammer daarom van de misser aan het slot tussen haakjes. Wat daar staat is zo vervelend en zelfs irritant rolbevestigend voor wat betreft grootouders (en ik vrees dat het ook voor ouders geldt). Al jaren zorg ik bij logerende kleindochters en daarvoor bij een logerende kleinzoon voor de ‘catering’. En dan lees ik, dat Beatrijs er simpelweg vanuit gaat dat opa een handje moet krijgen, maar dat je bij oma moet zijn als je wat wilt drinken. Het onsiert het advies.
Meneer Papa zocht naar een aanspreektitel waarbij zowel zijn schoondochter als hijzelf vrede mee hebben. Ik heb de volgende suggestie: Bij het aanspreken van ouders van vrienden vind ik het ook moeilijk ze goed aan te spreken. ‘U’ vind ik te afstandelijk en de voornaam is weer te ‘dichtbij’.
Een vriendin van me, Lianne, heeft lange tijd in Arabische landen gewoond en vertelde eens dat ouders daar aangesproken worden met de naam van hun zoon. De vader van Mohammed wordt door iedereen vader Mohammed genoemd.
Dat was voor mij het ei van Columbus: haar ouders noem ik sindsdien mama Lianne en papa Lianne.
Ik vind het ideaal: hartelijk en toch niet te ‘dichtbij’