Reisetiquette

Deze vragen en antwoorden verschenen eerder in het tijdschrift Reizen.

1. Moet je de stewardess in de ogen kijken en goed luisteren als ze weer eens het zwemvest demonstreert? Zo heb je dat thuis toch geleerd?

Moderne vliegmaatschappijen hebben de achterkant van de stoelen uitgerust met een schermpje, waarop reizigers films kunnen bekijken of computerspelletjes spelen. Hierop wordt bij het begin van de vlucht de bekende zwemvest/zuurstofmasker-demonstratie vertoond. Opvallend is dat de stewardess op de video nog veel verzaligder kijkt dan wanneer zij haar mime-spel live over het voetlicht brengt. Zij vlijt het zwemvest om haar ranke gestalte, alsof het een tere stola is die haar minnaar haar heeft geschonken. Maar nee, dit hoeven passagiers niet allemaal aan te zien, als ze daar geen zin in hebben. De gok dat alles goed zal gaan is redelijk waterdicht. En gaan we naar de haaien, dan gaan we naar de haaien.

2. Kun je als man een korte broek dragen tijdens een stedentrip?

Er is geen bezwaar tegen mannen in korte broeken. Sommige modelletjes zijn weliswaar lelijk, maar bepaalde kledij van dames is ook niet om aan te zien, om maar te zwijgen van de personen zelf die in de kleren zitten. Iedereen mag aantrekken waar-ie zin in heeft, zeker op vakantie, waar geen kledingcodes bestaan zoals op het werk. De enige reden voor een man om zich gedekter te kleden is dat hij zich in korte broek meteen als toerist afficheert, een doorgaans makkelijke prooi voor zakkenrollers of berovers. Wie en tenue de ville een stad bezoekt, gaat meer op in de massa.

3. Waarom zou ik de cultuur van mijn vakantieland respecteren? Ze verdienen daar toch dik aan me? (of: Een beetje lak aan normen en regels, dat hoort toch bij het vrije vakantiegevoel?)

Er is geen verschil tussen thuis en vakantie, geen verschil tussen je eigen land en het buitenland. Overal neem je jezelf mee naar toe en overal dient men zich correct en beschaafd te gedragen. In Nederland vindt het personeel het niet leuk als dronken vakantievierders over de tap kotsen; in het buitenland stelt men daar ook geen prijs op. Wie in Nederland lak heeft aan de regels kan nog rekenen op toegeeflijkheid van de autoriteiten. In het buitenland kan zo’n uitspatting (wildplassen, agenten beledigen, publieke seks, geluidsoverlast) nog weleens in het cachot eindigen.

4. Moet je op vakantie landgenoten corrigeren wanneer ze ons land/volk publiekelijk te schande maken?

Niet aan beginnen. Mensen die zich misdragen, anderen beledigen of zich in het algemeen honds, onbehouwen, gierig of agressief betonen, laten hiermee niets van hun volksaard of cultuur zien, maar geven slechts blijk van een slechte opvoeding of een onaangename inborst. Zij maken dus ook niet hun volk of het land waaruit zij afkomstig zijn te schande, maar alleen zichzelf. U hoeft zich niet verantwoordelijk voor deze types te voelen en hen ook niet te heropvoeden. Wat de plaatselijke bevolking betreft: u hoeft zich niet tegenover hen te schamen, want zij weten heus wel dat niet alle Nederlanders één pot nat zijn.

5. Is het netjes om op de lokale markt van arm land stevig af te dingen, waarna je in je hotel weer voor 15 x de prijs van dat kleedje een biertje neemt?

Men moet voor iets wat men graag wil hebben, betalen wat men het waard vindt. Als afdingen de lokale gewoonte is, kun je beslissen of je daar wel of niet aan meedoet. Veel mensen houden er niet van, dus waarom zou je ingewikkeld doen, als je iets ziet wat je leuk vindt met een redelijke prijs? Ding alleen af wanneer je iets echt te duur vindt en niet voor de sport. Dure biertjes in hotels hebben niets te maken met souvenirkoopgedrag. Wie rijk genoeg is om de minibar leeg te drinken, moet dat vooral doen. Maar het is leuker en gezelliger om een goedkoop biertje in een lokaal café te drinken.

6. In de bus maakt een invalide vrouw misbruik van haar gesteldheid door pontificaal twee weken voorin te blijven zitten. Kun je daar wat van zeggen en zo ja hoe?

Iemand die een gehandicapte medereiziger zoiets futiels als een plaatsje voor in de bus misgunt, moet waarschijnlijk eerst zelf door een ongeluk worden getroffen voor het besef daagt dat de voordelen van voorin zitten niet opwegen tegen de nadelen van invaliditeit. Elk commentaar op deze vermeend onrechtvaardige plaatsverdeling is dus ongepast. Bij een veertiendaagse busreis is het trouwens gebruikelijk dat het reisgezelschap vaste plaatsen inneemt. De verdeling verloopt automatisch, want sommigen zitten graag voor, anderen juist liever achter. Bij vertrek is dan in één oogopslag duidelijk of en wie er ontbreekt, en iedereen kan tussendoor zijn spulletjes laten liggen.

7. Op reis in een ontwikkelingsland word je, door duidelijk arme mensen, uitgenodigd mee te eten. Doen of vriendelijk bedanken?

Altijd doen. Ook al hebben deze mensen waarschijnlijk een business ervan gemaakt om argeloze toeristen mee naar huis te nemen en ze daar een goedkoop soepje aan te bieden. Ze weten dat toeristen niets liever willen dan authentieke ervaringen. Ook weten ze dat de toerist zich bij voorbaat schuldig voelt om door armoedzaaiers gefêteerd te worden en dat hij met een zak vol cadeautjes aan zal komen zetten voor vader, moeder en de bloedjes van kinderen. Neem deze cadeaus dus ook in ruime mate mee. Het thuis uitnodigen van toeristen is een goed zakelijk initiatief, waar alle betrokkenen plezier van ondervinden.

8. Zonder partner op vakantie, dan is een slippertje toch geen doodzonde? (of: Is ontrouw op vakantie minder erg dan thuis? ‘Ik zie haar toch nooit meer.’)

Slippertjes op vakantie zijn iets minder gevaarlijk dan ontrouw thuis. Maar wel even bedenkelijk, moreel gesproken. Iemand die voor de keuze (zal ik wel, zal ik niet) staat, zou zich moeten afvragen of de kans op slippertjes niet ten grondslag lag aan de beslissing om überhaupt zonder partner met vakantie te gaan. Wie zichzelf eerlijk in de ziel kijkt, weet hierop het antwoord. Verder is elke overspelige uitstekend in staat zijn of haar particuliere vorm van ontrouw voor zichzelf te rechtvaardigen, ook al dienen deze rationalisaties alleen maar ter verhulling van het krachtige gevoel ‘ik had er zin in’. Wel een condoompje erbij.

9. Voor veel Nederlanders is landgenoten ontmoeten op vakantie het ergste dat ze kan overkomen. Is dit misplaatst snobisme?

Tal van Nederlanders vinden het juist geweldig om tussen landgenoten vakantie te vieren. Ze zoeken hun campings en huisjesparken er op uit, omdat de kinderen zich in het zwembad vanzelf met andere, voornamelijk Nederlandse, kinderen amuseren. Zelf zitten de ouders voor de tent te klaverjassen met de buren. Ook dat gaat in het Nederlands makkelijker. Prima vakantieoorden, waar je simpel kunt wegblijven, als je er niets in ziet. Wie zich buiten deze enclaves ergert aan landgenoten, ergert zich aan zichzelf. Jan, Pier, Tjoris, Pablo, Bill en Fatima hebben allemaal evenveel recht om de Mona Lisa aan te gapen of door het regenwoud te struinen.

10. Meegemaakt: een tempel die je alleen met blote voeten mag betreden blijkt zo smerig dat je infecties vreest. Toch maar stiekem schoenen aan?

Niet met schoenen naar binnen, want dan val je op of krijg je ruzie met de autoriteiten. Beide zaken dient de toerist zoveel mogelijk te vermijden. Misschien is sokken een idee? Sokken die later, doordrenkt met smurrie, weggegooid kunnen worden? Vraag aan een monnik of de kaartjesverkoper of dit mag. Zo niet, dan hangt het er vanaf wat het sterkste is: onbedwingbare nieuwsgierigheid naar religieuze kunst/folklore, of angst voor ziektekiemen. Infecties komen alleen binnen door een geperforeerde huid. Mensen zonder voetwonden lopen geen gevaar. Viezigheid kun je later afwassen. Niet zo nuffig, ga gewoon die tempel binnen.

11. In sommige culturen benaderen de mannen vrouwen nogal seksistisch. Moet je daar als toerist ingetogen/begripvol op reageren, of net zo duidelijk als tegen Nederlandse mannen?

Omdat Nederlandse mannen zelden openlijk seksime aan de dag leggen, zijn Nederlandse vrouwen er vaak niet op verdacht dat het er elders in de wereld heel anders en minder verlicht aan toe gaat. Ongewenste avances luid en duidelijk afwijzen is beslist noodzakelijk. Niet dat dat helpt. Mannen laten zich hierdoor niet afschrikken, en dan nog: heb je er eentje afgepoeierd, staat honderd meter verderop de volgende te watertanden om het ook eens te proberen. Beter werkt het om je als vrouw niet al te uitdagend te kleden. Wie niet beschikbaar wil zijn, moet geen beschikbaarheid uitstralen.

12. Zouden luchtvaartmaatschappijen een kledingcode moeten invoeren, of hoort precies kleden hoe je wilt juist bij het vakantiegevoel?

Geen enkel vervoersbedrijf (trein, taxi, bus, veerpont of metro) legt z’n passagiers een kledingcode op, afgezien van inachtneming van de openbare eerbaarheid. Er is geen reden om het in de luchtvaart anders aan te pakken. Comfortabele kleding is heel belangrijk, want het is allemaal al krap genoeg in zo’n vliegtuig. Ook wil het tijdens de reis nog wel eens kouder zijn dan de plaats waar je vandaan komt of naar toe gaat. Laat iedereen vooral aantrekken waar die zich prettig in voelt, en vergeet het wolletje niet in de handbagage.