Beste Beatrijs,
Vorig jaar kreeg ik ineens een telefoontje van een oude liefde, die ik in geen twintig jaar gesproken had. We spraken af om elkaar te ontmoeten en dat was een leuke avond. Sindsdien stuurt hij me met enige regelmaat e-mails, waarin hij me op de hoogte brengt van zijn persoonlijk leven (sombertjes). Ik mail wel eens wat terug, maar houd het vrijblijvend, want ik heb niet zo’n zin om de banden weer echt aan te halen. Hij dringt nu aan op weer een nieuwe afspraak, want hij ‘kan zo goed met me praten’. Ik ben getrouwd (gelukkig), met twee jonge kinderen en heb geen behoefte aan intieme etentjes met een ex. Hoe kan ik onder die afspraak uitkomen zonder hem te kwetsen?
Geen heimwee naar gepasseerd station
Beste Geen heimwee,
Soms is ontslag humaner dan iemand aan het lijntje houden. U heeft al een ontmoedigingstrategie gevolgd door zijn intimiteiten met vrijblijvendheden te pareren. U kunt doorgaan met mist verspreiden en excuses verzinnen om een volgende afspraak uit te stellen, maar waarom belangstelling veinzen, als u geen belangstelling heeft? Dit is nodeloze zelfkwelling, waar uw ex trouwens ook niet bij gebaat is. Hij zal iemand anders moeten vinden om zijn levensproblemen te analyseren. In bovenstaande brief verwoordt u helder uw positie. Als u in de tekst het woord ‘hij’ door ‘jij’ vervangt, krijgt u een nette guillotine-brief. Druk op de forward-toets en ervaar een gevoel van diepe bevrijding.
Het bericht van ‘Geen heimwee naar een gepasseerd station’ is op hoofdlijnen zeer herkenbaar. Zoals de brief geplaatst is, is hij waarschijnlijk een reductie van de ingezonden brief. En de ingezonden brief is vermoedelijk ook weer een reductie van de werkelijkheid. Dat in gedachten houdend vind ik de aanbevolen reactie te eenvoudig.
Het gaat hier om niet-congruente verwachtingen en bedoelingen van de twee hoofdpersonen. Als je elkaar twintig jaar niet hebt gezien en gesproken kan je – ik spreek uit ervaring – na één ontmoeting en etentje onmogelijk een helder zicht hebben verkregen op de onderliggende drijfveren en bedoelingen van de wederpartij. Waarom deed de man deze uitnodiging? Eenzaamheid, heimwee of oprechte belangstelling? Waarom ging de vrouw in op deze uitnodiging? Nieuwsgierigheid, zucht naar spanning? Heeft de vrouw tevoren bedacht hoe het na het eerste etentje verder zou kunnen/moeten gaan? Het lijkt er niet erg op. Voor de man lijkt het me zeer onbevredigend om zonder verdere uitleg te moeten vernemen dat ‘Geen heimwee’ eenvoudig geen behoefte heeft aan intieme etentjes. Als de inmiddels volwassen geworden ‘Geen heimwee’ ook maar een greintje zelfvertrouwen zou hebben, dan zou ze de bedoelingen van de ‘Oude liefde’ allereerst verifiëren. Bedoelingen zijn immers niet altijd wat ze op het eerste oog lijken te zijn. Het tweede dat haar te doen staat, is uitvinden of er wellicht ook een gedeeltelijke congruentie in de verwachtingen en bedoelingen vast te stellen is. Alléén als het antwoord daarop een ongeclausuleerd ‘nee’ is, is een mailtje van de strekking zoals u aanbeveelt een passende reactie.
Als het de intimiteit is die mevrouw dwarszit, dan is er altijd nog de oplossing om impliciet voor te stellen om juist maximaal publiek te gaan in plaats van om intieme mailtjes en etentjes te arrangeren. Dat is tegelijk de lakmoesproef van de intenties van de man. Accepteert hij dit voorstel, dan is er niets aan de hand en breken er wellicht zonnige tijden aan. Weigert hij dat dan kan er alsnog een geforward bericht van Beatrijs achteraan. Als mevrouw bang is voor haar huidige relatie dan smeult de as van de lang geleden verbroken relatie kennelijk nog na. Waarschijnlijk, maar dit is ook maar een vermoeden, is de relatie indertijd weliswaar terecht, maar ook op een onvolwassen en dus onbevredigende manier beëindigd geweest. Het voorgezette mailverkeer biedt dan – bijvoorbeeld – juist goede mogelijkheden om duidelijk te krijgen waarom die relatie indertijd op de klippen is gelopen; karakters veranderen in de tijd immers maar heel weinig. Na verloop van tijd wordt dat waarom wel duidelijk en bloedt de mailrally vanzelf dood. Het voorstel zou dan moeten zijn om niet meer gezamenlijk te eten of te bellen, maar het contact nog uitsluitend via de mailbox te onderhouden. Uit de respons van de man wordt wederom meteen duidelijk wat zijn intenties zijn. Kort en goed, assertiviteit is op gepaste momenten een groot goed, maar of de inzet van dat middel gerechtvaardigd is, hangt af van de vraag of daaraan voorafgaand ook de juiste hoeveelheid zelfkennis en empathie is betoond en of de veronderstellingen zijn geverifieerd. Dat zou de winst van twintig jaar toegevoegde volwassenheid moeten zijn. Zo niet, ga dan meteen terug naar af.