Kinderen als entertainers

Beste Beatrijs,

Wanneer ik op bezoek ben bij vrienden of kennissen en het gesprek begint net lekker op gang te komen, komt een van de kinderen binnen. Vanuit een onmetelijke ouderlijke trots wordt ogenblikkelijk aan dat kind gevraagd om het mooiste pianostukje, het knapste circuskunstje van de laatste cursus of de net verworven baltechniek te showen. Nu vind ik kinderen leuk, zelfs die van een ander, maar ze zijn op hun leukst wanneer ze onbevangen met een ander praten en uit zichzelf wat willen laten zien. Onder druk van een ouder wordt het altijd een wat geforceerde vertoning waarmee of het kind zelf of de ouder niet tevreden is. Ik voel me dan in de rol van lovende toeschouwer gedwongen, terwijl ik het veel leuker vind om zelf met een kind te praten. Dan zien we vanzelf wel waar we uitkomen.

Applausmachine

Wie op bezoek komt bij ouders, komt ook op bezoek bij de kinderen, althans wanneer het gezellig samenzijn zich voor kinderbedtijd afspeelt. De beleefdheid eist dat bezoekers zich dus ook in enigerlei mate met de kinderen bezighouden. In het algemeen zijn alleen grootouders zodanig geïnteresseerd dat ze die pianodeuntjes ook werkelijk willen horen en de koprol willen zien, desnoods tien keer achter elkaar. De – voor ouders droeve – waarheid is dat gasten andermans kinderen best willen begroeten, een handje geven, uitroepen ‘hoe groot ze zijn geworden’, maar vervolgens de rest van het bezoek liefst niets meer van ze horen, behalve ‘welterusten en tot ziens’. De hoeveeelheid tijd vrijwillig besteed aan andermans jonge kinderen overschrijdt zelden de twee minuten.

Veel kinderen, zeker als ze in de basisschoolleeftijd komen, schuwen de rol van gedresseerde aap en tonen zich weerspannig om hun kunstjes te vertonen. Als u zo’n tafereel gadeslaat, kunt u benadrukken dat het kind ‘echt niet hoeft, als ie niet wil’. In de loop der jaren leren ouders meestal wel af hun kinderen te laten optreden.

U stelt meer prijs op eigen initiatief van de kinderen. Ook dit bergt gevaren in zich. Zelf heb ik eens meegemaakt hoe een gezelschap van twaalf volwassenen onverhoeds door zes kinderen gedurende een half uur gegijzeld werd voor een geïmproviseerd ‘toneelstuk’. Het schouwspel was niet om aan te zien, hetgeen de jeugdige acteurs er niet van weerhield absolute stilte te eisen, zodat het publiek bevangen werd door doffe, grondeloze verveling, waaruit geen ontsnapping mogelijk was.

Initiatieven die de collectieve aandacht monopoliseren dienen ouders onmiddellijk de kop in te drukken. Net zo min als zij hun kinderen mogen dwingen een kunstje uit te voeren, mogen zij hun gasten verplichten langer dan twee minuten kinderspel te observeren. Dit ligt natuurlijk anders, wanneer een bezoeker en een kind duidelijk plezier aan elkaar beleven. Een oplettende ouder moet het onderscheid kunnen waarnemen tussen beleefde interactie (knap hoor, dat je zomaar op je hoofd kunt staan!) en echte belangstelling (mag ik je uilebal-verzameling eens zien?).

Van bezoekers wordt behalve welwillendheid tenminste verwacht dat zij de speciaal voor hen vervaardigde kindertekeningen onder oprechte dankzegging ook inderdaad in binnenzak of damestasje stoppen. Niets zo teleurstellend voor de kinderziel om de dag na de gezelligheid hun huisvlijt tussen de lege glazen aan te treffen. En oom Karel zei nog wel dat hij hem thuis ging ophangen!